Voor iedereen die niet wekelijks tussen de stapels boeken zit een misschien ietwat vreemd fenomeen, maar ze bestaan echt: boeken die je niet wilt lezen. Boeken waarvan het omslag of de titel (of beiden) zo wereldvreemd aandoen dat je je afvraagt wie hier ooit in zou willen lezen.
In het Nederlandse taalgebied ken ik er nog niet veel voorbeelden van, maar in het Engelse des te meer. Nu verschijnen er natuurlijk honderd maal zoveel titels in het Engels dan in het Nederlands, dus dat maakt de kans op een enorme uitglijder groter. Printing on demand maakt waarschijnlijk dat deze categorie boeken in de toekomst een ware groeimarkt worden. Want juist in die hoek van de markt verschijnt nogal eens iets dat eigenlijk het daglicht niet kan verdragen, of waarschijnlijk bij een tekort aan daglicht is gepubliceerd. Sommige van deze juweeltjes die vroeger nog gewoon bij een uitgever uitkwamen, zijn inmiddels antiquarisch gewilde exemplaren geworden. Ik zal u hier een paar voorbeelden noemen die ik voor het gemak in categorieën opdeel.
Verwijzen naar de daad of het orgaan op een niet zo tactvolle manier
Engelse tabloids staan er vol mee: dubbelzinnige koppen met puberale teksten waarbij borsten,- billen- en seksverwijzingen de boventoon voeren. We kennen moeder Teresa uit de jaren negentig van de 20ste eeuw als een engel van een mens. Reden voor een biografie, moet auteur Christopher Hitchins gedacht hebben, maar waarom noem je die dan uitgerekend: The Missionary Position. Mother Teresa in theory and practice moet noemen?
Ik kan toch moeilijk geloven dat er geen katholiek over de titel gestruikeld is. Ook je hoofdpersoon Dick noemen is vragen om problemen als je in het Engels schrijft, bijvoorbeeld als je je kinderboek ‘Invisible Dick’ noemt, zoals Frank Topham deed.
Deze auteur zou er overigens ook goed aan doen een pseudoniem aan te nemen. Als je zelf erg enthousiast over een onderwerp bent, is het altijd goed iemand met een frisse blik nog eens te vragen naar je boek te kijken. Dr. Elisabeth B. Svendsen MBE is daar een voorbeeld van, toen ze haar lievelingsonderwerp ezeltjes beschreef in A passion for donkeys.
Doe het zelf
In een maatschappij waar de grijze golf meer dan een kwart van de bevolking omvat en het door de gestegen loonkosten erg voordelig wordt zelf in huis te klussen, is het logisch dat je op allerlei gebied informatie kan vinden over hoe je het beste kunt kleien, timmeren, metaalbewerken of breien. Name it, and we have it, zou je denken als je de volgende wel erg vergaande hobbyboeken ziet. Zo zul je opa een groot plezier doen door hem het boek ‘Fancy coffins, to make yourself’ cadeau te doen.
Droeftoeters zijn mensen die hun vleselijke lusten en hun hobby gaan combineren. Want zeg nu eerlijk, wie zou er op het idee komen om zelf een genotsknots te gaan schaven en beitelen? In Make your own sex toys kun je precies lezen hoe je van een geitenwollen sok een kriebelcondoom maakt.
Enige jaren geleden hadden de zelfverklaarde Noorse nichten Arne en Carlos een internationale bestseller met hun winterboek Kerstballen breien met Arne en Carlos (Utrecht: Tirion, 2011).
‘The manly art of knitting’ van Dave Fougner verscheen al in 1972, met op de omslag een stoere cowboy in de prairie die zijn tijd verbeidt met een breiwerkje. Ik ben benieuwd of het aangeslagen is bij de doelgroep.
Pedofilie en incest
Deze categorie zou eigenlijk niet mogen bestaan, maar omdat kennelijk de samenwerking tussen vormgever/tekenaar en scenarioschrijver zelden door de uitgever wordt gecontroleerd, kom je nogal eens vreemde combinaties van omslag en titel tegen. Geen kind zal er iets achter zoeken, maar als je als volwassene zo’n boekje voorgeschoteld krijgt om uit voor te lezen, ben je toch geneigd om zelf maar iets te verzinnen ter voorkoming van ander op de loer liggend leed.
Eentje in de categorie dubbelfout is hier het werk van Dr. Charlie Shedd: The best dad is a good lover. Een beetje griezelig toch als je bedenkt dat houden van in deze connotatie toch eerder als minnaar moet worden vertaald en we het hier over de leeftijdscategorie bakvisjes hebben. Neem daarbij de sepia-achtige omslag met een vader die zijn dochter als een minnares vasthoudt en je wilt de inhoud van het boek al niet meer lezen.
In deze categorie valt ook het boek ‘It’s easy to play classical themes’, een muziekboek voor de jeugd, dat wordt ontsierd door een vals loensende ‘muziekdocent’ (Ludwig van Beethoven?) die, zittend op een pianostoel met een kind op schoot, de lezer kinderliedjes moet gaan leren. Na de berichtgeving van het afgelopen jaar zal het niet verbazen dat dit in het land van Jimmy Saville is uitgebracht. Hier blijft het niet bij. Dieptepunt in dit genre is de omslagtekening van Lori Block bij het boek ‘Harpo’s horrible secret.’
Dat was normaal gesproken een leuke titel voor een jeugdboek geweest, maar als je ziet hoe Harpo’s opa extatisch met zijn kleinzoon staat te hengelen terwijl deze achter Harpo’s rug staat, vraag je je toch af wat voor sarcastische humor Block heeft.
Poep en pies
Het kookboek mag zich tegenwoordig in een grote belangstelling verheugen. Natuurlijk staat de naam van de kok dan in koeienletters op de omslag. Toch zijn er achternamen waarbij je daar wat minder enthousiast in moet zijn. Zo komen achternamen als Pi of Poo in Azië nogal eens voor, maar kunnen de verkoopcijfers drastisch tegenvallen als je je Thaise kookboek dan in het Engels laat vertalen als ‘Cooking with Poo.’
Van een ander niveau is dat als het gaat om het medische aspect. Van een maag-darm specialist kun je een verdieping in dit onderwerp verwachten, maar als daar dan een populair-wetenschappelijke versie van verschijnt onder de titel ‘What’s your poo telling you’, die ook nog in een poepbruine kleur verschijnt, gaat de belangstelling voor health and lifestyle wel erg ver. Verder dan ik interessant vind in ieder geval.
Toch kan het nog genanter. Eentje in deze categorie, waarvan je denkt: ‘Welke padvinder zou dit in vredesnaam willen lezen?’, is het kampvuurboek van Kathleen Meyer: ‘How to shit in the woods.’
Als ik dan toch zo nodig moet, dan zoek ik om het even welke boom op, maar ik ga me er -als ik daar de tijd al voor zou hebben als het zich voordoet- toch zeker niet verdiepen in de vraag of ik beter aan de voet van een Franse eik of aan de wortels van een Plataan mijn faecaliën kan deponeren.
En dit is nog maar het topje van de ijsberg. Het kan nog veel gekker, maar daarover een volgende keer meer. Dan behandelen we onder meer de categorieën Tweede Wereldoorlog, Poezen en katten, emancipatie (volgens mannen), nog meer seksistische titels en het meest gewilde boek dat niemand wil lezen.
Johan Francke, informatiespecialist