Schatkamervitrine t/m 5 februari 2011
Winter. Van oudsher het seizoen waarin mensen dichter bij elkaar komen voor warmte en gezelligheid. Buiten donker en koud, binnen de warmte van het haardvuur of de kachel, de vrolijkheid van spelletjes doen en samenzingen bij de piano.
Dat is het beeld dat geschetst wordt door de tentoonstelling Wintermuziek in de Schatkamervitrine op de eerste verdieping van de Zeeuwse Bibliotheek. De bladmuziek die getoond wordt dateert van de eerste helft van de 20ste eeuw en roept herinneringen op bij de opa’s en oma’s van nu. Als kleuter gekluisterd aan de radio bij het programma “Kleutertje Luister” leerde men de eerste liedjes bij Herman Broekhuizen en Jacob Hamel’s Avro Kinderkoor. Misschien zeer de moeite waard om herinneringen op te halen, en héél misschien kent iemand dit oude “Zeeuwsche” liedje van Poldermans en Lijsen nog wel:
‘t Is aolles sneeuw, waer of j’ ôk kiekt,
Op daeken en op boomen,
Geen veugeltje dat vrooilik wiekt,
‘t Is doodsch als op ‘n kerk’of,
‘t liekt of aolles leit te droomen.
Deze tekst gold precies zo voor de laatste weken van het voorbije jaar, al zouden we het tegenwoordig misschien niet meer als “doodsch” omschrijven. We hebben iets van “het droomen” kunnen ervaren doordat het leven van alledag wat langzamer ging en het geluid van de moderne wereld gedempt werd door de witte deken.
Hamel
Jacob Hamel, de oprichter van het bekende koor, werd in 1883 geboren te Amsterdam. Zijn vader, Meijer Hamel, was een fervent zanger. Hij zorgde ervoor dat Jacob als 6-jarig jongetje vioollessen kreeg en nam hem ook mee naar de repetitie van zijn koor. Zo kreeg Jacob de muziek met de paplepel ingegoten. Met vijf jongere zusjes thuis, vond hij het natuurlijk heerlijk om samen met zijn vader op pad te gaan!
In de Schatkamervitrine zien we enkele liedjes met een winterthema. De Zeeuwse Bibliotheek heeft echter nog meer deeltjes van Avro’s Kinderkoor Jacob Hamel in haar bezit; ze bevinden zich in een speciale collectie met liedjes uit het begin van de twintigste eeuw. Deze zogenaamde sheets zijn niet vrij toegankelijk, maar kunnen worden ingezien onder begeleiding van een deskundige van de muziekafdeling. Om de kwetsbare papieren exemplaren te ontzien zal in de nabije toekomst een aantal van de meest relevante liedjes worden gedigitaliseerd.
Op dit moment kan men op internet via Het Geheugen van Nederland al veel straat- en theaterliederen uit de oude doos vinden, maar ook de Zeeuwse Bibliotheek speelt haar rol in het behouden en beschikbaar stellen van deze liedjes die het tijdbeeld zo prachtig illustreren.
Zeeuws
Naast Hamel natuurlijk ook aandacht voor liedjes van eigen bodem: Jan Morks, beroemd in Zeeland door het componeren van het Zeeuws Volkslied, schreef het liedje “Op schaatsen”. Hoofdmeester te ‘s Gravenpolder Daniël Poldermans schreef in dialect de tekst voor het liedje “Winter”. Deze tekst werd op muziek gezet door A. Lijsen, musicus en van 1879 tot 1921 leraar aan de kweekschool in Middelburg. Hij componeerde in 1917 de melodie van het Zeeuwsch-Vlaamse volkslied.
Op het eerste gezicht een eenvoudige verzameling liedjes over de winter, maar zeker ook een aardige aanleiding om eens stil te staan bij de bijna honderd jaar oude liedjes, de mensen die ze schreven en de mensen die ze zongen.
Els van de Wijdeven, muziekafdeling