Overigens, Wikipedia is en blijft natuurlijk de inmiddels bijna onuitputtelijke bron van talloze weetjes:<\/p>\n\n\n\n
\n\n\n\n
Het Holoceen<\/strong> <\/em>is het geologische tijdvak van ca. <\/em>12.000 jaar geleden<\/em><\/a> tot nu. Het is een relatief warme periode (ook <\/em>Interglaciaal<\/em><\/a> genoemd) vergeleken met de daaraan voorafgaande IJstijd, de koude periode aan het einde van het <\/em>Pleistoceen<\/em><\/a>.<\/em><\/p>\n\n\n\n De oude Steentijd<\/strong><\/a> eindigt officieel met het einde van het Pleistoceen. In de geschiedenis van de mens in Europa is het Holoceen de periode van de midden<\/a>– en jonge steentijd<\/a>, de kopertijd, de bronstijd<\/a> en de ijzertijd<\/a>, waarna de geschreven geschiedenis begint.<\/p>\n\n\n\n De midden Steentijd<\/strong> (vanaf bijna 12000 jaar geleden, het einde van de laatste ijstijd): culturen van jagers-verzamelaars<\/p>\n\n\n\n De jonge Steentijd<\/strong> vanaf 6000 voor Chr. (dus 8000 jaar geleden): begin van de landbouw<\/p>\n\n\n\n Kopertijd<\/em><\/strong> vanaf ca. 5500 voor Chr. (dus 7500 jaar geleden)<\/em><\/p>\n\n\n\n Bronstijd vanaf ca. 3500 voor Chr. (dus 5500 jaar geleden)<\/em><\/p>\n\n\n\n IJzertijd vanaf ca. 1200 voor Chr. (dus 3200 jaar geleden)<\/em><\/p>\n\n\n\n De Steentijd<\/strong> of het stenen tijdperk is de periode uit de <\/em>prehistorie<\/em><\/a> waarin mensen <\/em>stenen en nog geen metalen werktuigen<\/em><\/a> gebruikten. Helemaal aan het eind van de jonge steentijd, dus vanaf 8000 tot 7500 jaar geleden, werden van sommige metalen wel sieraden gemaakt.<\/em><\/p>\n\n\n\n Over China gesproken dus. Hoe het precies zit met de Chinese jonge Steentijd en Kopertijd is niet eenvoudig te achterhalen. Maar ook dit gebied kent klimatologische en ontwikkelingsperioden die min of meer vergelijkbaar zijn met die in Europa.<\/p>\n\n\n\n Er zijn geen Chinese schriftelijke bronnen uit de tijd voor 1300 v.Chr.. Pas vanaf 200 v.Chr. kunnen schriftelijke bronnen en archeologische vondsten met zekerheid aan elkaar worden gekoppeld.<\/p>\n\n\n\n Maar er is natuurlijk veel meer dan schriftelijk materiaal. Oeroude menselijke resten bijvoorbeeld. Zo las ik vorig jaar op de site van Scientias in een artikel van Rob Oele het volgende:<\/p>\n\n\n\n \u201cIn China liep al heel vroeg een \u2018moderne\u2019 mens(achtige) rond. <\/strong>Azi\u00eb wordt steeds meer beschouwd als mede-brongebied van onze diepe roots. Als actueel voorbeeld moge een schedel uit China (Harbin) dienen. Die was al eerder gevonden maar hij werd pas in 2021 goed bekeken en voorts gedateerd op minstens 140.000 jaar oud, maar waarschijnlijk was hij nog een stuk ouder. De Drakenman (die naam kreeg hij) leek op een moderne mens want zijn herseninhoud was tenminste zo groot als die van een moderne mens en ook zijn aangezicht leek op dat van ons. Maar de rest van zijn langwerpige, plattere schedel duidt op andere genetische invloeden. Zou de \u2018Afrikaanse\u2019 Homo sapiens<\/em> zich daar al z\u00f3 vroeg vermengd hebben met een lokaal ontstane mens(achtige)? Of ontwikkelde de drakenman zich zonder die inmenging vanuit de Aziatische metapopulatie van mens(achtig)en? Wie het weet mag het zeggen.\u201d<\/p>\n\n\n En wat te denken van mogelijk millennialange overlevering van textiel- en kledingtradities en de edelsmeedkunst en sieraden. Juist en met name in Zuid-China wordt de filigraintechniek nog steeds van generatie op generatie overgedragen en volop toegepast. Hun filigrain is tot uiterste technische en artistieke perfectie ontwikkeld. *<\/p>\n\n\n\n Ik heb het hier met name over twee vrijheidslievende bergvolken, de Hmong (Miao) en Mien (Yao), met hun eigen nauw aan elkaar verwante taalfamilies. Met als meest waarschijnlijke thuisland Zuid-China, tussen de Yangtze- en de Mekongrivieren. Ze behoren tot of zijn de oudste volken in dit gebied, met hun eigen diaspora.<\/p>\n\n\n\n Volgens de Amerikaanse taalkundige Martha Ratliff is er taalkundig bewijs dat de Hmong\/ Miao al meer dan 8000 jaar in Zuid-China leven. Ook de bevindingen uit het National Genographic Project (DNA-Haplogroepen) wijzen vermoedelijk in die richting (zie het rode gebied met haplogroep O3d-M7 (y-dna). Even googelen voor een grotere afbeelding).<\/p>\n\n\n\n *Een absolute aanrader:<\/strong> het boek \u201cZilver Het wonder uit het Oosten: filigrein van de Tsaren\u201d door Maria Mensjikova en Jet Pijzel-Dommisse, uitgegeven in 2006 door Waanders Zwolle, Stichting De Hermitage aan de Amstel in Amsterdam en Staatsmuseum De Hermitage in Sint-Petersburg.<\/p>\n\n\n\n Dat \u2018Oosten\u2019 is voornamelijk China en voor een klein deel India (met medewerking van Chinese meesters?) en Batavia, 17e<\/sup> t\/m 19e<\/sup> eeuw.<\/p>\n\n\n\n Een voorzichtige conclusie is dat de oudste bron van het filigrain als zodanig (de draad- en granulatietechnieken) Zuid-China zou kunnen zijn. In het bijzonder het Hmong\/ Miao bergvolk. En dat van daaruit verspreiding plaatsvond over de rest van de wereld. Zoals Mesopotami\u00eb. Voor alle duidelijkheid: het is een mogelijkheid. Gebaseerd op de wat betreft techniek en artisticiteit uitzonderlijk verfijnde, hoogstaande objecten uit de collecties van de tsaren en het prachtige zilverwerk dat nog steeds gemaakt wordt door de Hmong\/ Miao.<\/p>\n\n\n\n Tijdens de zogenaamde \u2018grote proletarische culturele revolutie\u2019 in China, van 1966 tot 1976 onder het regime van dictator Mao Zedong, vond massale vernietiging plaats van historisch cultureel erfgoed. De machthebbers zorgden voor vernietiging van de ‘Vier Ouden’ (oude cultuur, oude gewoontes, oude gebruiken en oude gedachten). In korte tijd werden veel gebouwen, voorwerpen, boeken en schilderijen vernield door hun Rode Gardes. Leden van etnische minderheden zoals de Boeddhistische Tibetanen en de Oeigoeren werden vervolgd omdat zij vasthielden aan hun oude gebruiken. Miljoenen Chinezen werden vervolgd, gemarteld en vermoord of stierven de hongerdood.<\/p>\n\n\n\n Ook textiel en sieraden werden vernietigd of omgesmolten. Het maken, dragen of bezitten van sieraden werd verboden. Maar omdat een bergvolk zoals de Hmong\/ Miao zich vermoedelijk in elk geval ten dele aan deze destructie kon onttrekken, zijn hun oude kleding- en sieradentradities in stand gebleven. Inclusief het vakmanschap van hun meesteredelsmeden.<\/p>\n\n\n\n Als ik Internet afstroop kom ik hedendaagse en vintage Hmong\/ Miao sieraden tegen die versierd zijn met spinnetjes. Maar het zijn er niet heel veel. En meestal niet in de vorm van een knoop of iets dat daarop lijkt, uitgezonderd een enkele haarpin. En daarmee kom ik wat betreft onze Zeeuwse knoop toch weer, met een sprongetje achteruit, terecht in de Europese 16e <\/sup>en 17e<\/sup> eeuw. In de ons inmiddels bekende landen Spanje en Portugal. In de Nederlanden. En bij de Sefardische Joden.<\/p>\n\n\n\n Bekijk een een afbeelding van een Miao haarpin op Pinterest: nl.pinterest.com\/pin\/heart-beat-big-sur-carmel-treasure-chest-the-collection-of-treasures–748019819331789153\/<\/a> \u201cVanaf de zestiende en zeventiende eeuw werd de filigreintechniek in bijna alle Europese en Aziatische landen toegepast (\u2026).<\/p>\n\n\n\n Tijdens de verbanning van de Joden uit Spanje in de 16e eeuw en de verbanning van Hugenoten uit Frankrijk in de 17e eeuw, trokken veel edelsmeden weg uit hun geboorteland. In de nieuwe woonomgeving vond een uitwisseling plaats tussen de nieuwe en de lokale meesters. Zo mengden de hun bekende filigreintechnieken zich met de techniek van de autochtone meesters.<\/p>\n\n\n\n Andere belangrijke factoren voor de totstandkoming van een universele stijl waren de ontdekkingsreizen, de verbreding van de invloedsfeer van de Europese landen en de oprichting door Portugal, Spanje, de Nederlanden en (effectief veel later) Groot-Brittanni\u00eb van hun Oost-Indische Compagnie\u00ebn ter ontwikkeling van de zeehandel met India, Zuidoost-Azi\u00eb en China. In de zestiende eeuw werd Portugal het belangrijkste Europese centrum voor de handel met China (\u2026).<\/p>\n\n\n\n Kunstvoorwerpen werden meegenomen door reizigers of bemanningsleden zelf; daarbij voldeden ze aan bestellingen, kochten de voorwerpen voor zichzelf (zoals ook aldaar vervaardigde knopen? T.) of verkochten ze op veilingen om winst te maken. De Nederlanders handelden tot 1661 via Taiwan, daarna werd Batavia de belangrijkste handelspost voor de Republiek.\u201d (Mensjikova 2006).<\/p>\n\n\n\n Zie het naschrift van onderhavig blog van februari 2018. Daar is bovenstaand feitelijk een onderbouwing van en aanvulling op.<\/p>\n\n\n\n Over onderbouwing gesproken. De Middelburgse edelsmid Bert van Wijk bericht me sinds twee jaar over zijn reizen naar Portugal, waar hij met zijn camper langs edelsmeden en musea trekt waar traditioneel filigrain gemaakt en tentoongesteld wordt. Overigens werd daar door een museumdirecteur ontkend dat het ontwerp van de Zeeuwse knoop uit Portugal komt. Terecht denk ik. Maar na zijn vakantie in Portugal van afgelopen voorjaar doet Bert boodschappen bij de supermarkt en of het zo moet zijn gebeurt daar iets bijzonders:<\/p>\n\n\n\n \u201cThuis gekomen van mijn vakantie naar AH en naast de nodige etenswaren een tijdschriftje gekocht National Geographic Historia Nummer 5\/2022. Hierin staat een artikel over de Sefardim, Iberische Joden in de diaspora. En nou is er een regeltje in dat artikel wat mijn aandacht trok. Een prachtige toevalstreffer. Deze Spaanse auteur even gegoogeld natuurlijk. Hij is werkzaam aan de universiteit van Cordoba (aan de masteropleiding genealogie, heraldiek en archieven).<\/p>\n\n\n\n Wat ik bijzonder vind, is dat Bert direct na zijn vakantie in Portugal notabene bij AH in een tijdschrift van Nat Geo nog een bevestiging heeft gevonden van wat ik noteerde in de laatste alinea van het naschrift bij dit blog (2\/2018) met foto van de Spaanse Charro-knoop:<\/p>\n\n\n\n \u201cVan goudsmid Luis Mendez Lopez (met Portugese voorouders T.) uit Salamanca kreeg ik november vorig jaar een aantal teksten die hij weer kreeg van de gemeente Salamanca. Hij had eerst navraag gedaan bij het Regionale Centrum voor traditionele studies in de regio Castili\u00eb en Le\u00f3n. In de teksten staat dat de Charro-knoop, behorend bij de regionale streekdracht, gemaakt en gedragen werd en wordt in Salamanca, Zamora en de grensstreek met Portugal. En dat lang geleden in de sieradenworkshops van Astorga, Le\u00f3n en Salamanca invloeden te zien waren van Joodse en Moorse goudsmeden<\/em>, met filigraan en granulaat, zoals toegepast in de Charro-knoop. Die op hun beurt zijn afgeleid van decoratieve knopen uit de zestiende en vroege zeventiende eeuw.\u201d<\/p>\n\n\n\n Tenslotte kreeg ik eind augustus jl. een mail van Martin van Wallenburg, archeoloog en historicus uit Den Haag met Zeeuwse achtergrond. Hij is sinds vele jaren ge\u00efnteresseerd in ‘Zeeland en de West’, waarbij het doorgronden van de Zeeuwse cultuur en tradities een belangrijk onderdeel is gaan vormen van zijn onderzoeksgebied.<\/p>\n\n\n\n Hij oppert op basis van bestudering van een in Middelburg gemaakt schilderij van Willem van Oranje uit 1588 of 1589<\/a>, dat op diens mantel de oudst bekende afbeelding te zien is van een filigrain-knoop in een Zeeuwse context, met duidelijk zichtbaar een korfje met bovenop een granule.<\/p>\n\n\n\n Op de tweede foto hieronder een ander, ouder portret van Willem van Oranje, uit 1579. Daarop zijn vergelijkbare knopen te zien, alleen lijken de granulen te ontbreken.<\/p>\n\n\n\n De foto\u2019s zijn afkomstig van respectievelijk de sites van het Zeeuws Archief in Middelburg en het Rijksmuseum in Amsterdam. Martin nam ze op in een artikel waar hij aan werkt.<\/p>\n\n\n\n Een mooie ontdekking, waarmee we weer 100 jaar verder terug in de tijd zijn gegaan, naar de 16e<\/sup> eeuw, misschien zelfs einde 15e<\/sup> eeuw.<\/p>\n\n\n\n In een andere suggestie van Van Wallenburg, dat dit type knopen (korfje met granule) een voorloper zou zijn van de Zeeuwse knoop, kan ik niet meegaan. Naar mijn oordeel is het niet zozeer een voorloper maar een broertje, \u00e9\u00e9n van de verschillende toepassingen van filigrain.<\/p>\n\n\n\n En voor het schilderij van Van den Queborn uit 1588 heeft Willem van Oranje niet geposeerd. Hij werd immers in 1584 vermoord. Wanneer je goed kijkt naar de details, met name het hoofddeksel en de bontkraag onder de kanten kraag en daaronder de details van de sluitingen van de jas en de schouderstukken, dan lijkt het om dezelfde jas te gaan. Ik denk dat het schilderij uit 1588 voor de gelegenheid (1574 stadsrechten voor Arnemuiden) \u2018postuum\u2019 is geschilderd naar het portret uit 1579. De knopen (met granule) zijn wellicht nageschilderd van knopen die Van den Queborn ergens anders heeft gezien. Misschien op een ander schilderij van Willem van Oranje of van een tijdgenoot. Of in het echt.<\/p>\n\n\n\n \u201cNiet vaak speelt een archiefstuk zo\u2019n prominente rol als op dit schilderij van Willem I, prins van Oranje. De oorkonde met uithangend zegel bevat het stadsrecht dat de prins in 1574 aan het dappere Arnemuiden verleende.<\/p>\n\n\n\n In tegenstelling tot de stad Middelburg die trouw bleef aan Spanje (tot 1574 T.<\/em>), koos het dorp Arnemuiden voor de kant van de opstandelingen en van Willem van Oranje (1533-1584). Het werd voor zijn moed beloond met het stadsrecht.\u201d<\/p>\n\n\n\n \u201cOnder de edelen die in de Nederlanden in opstand kwamen tegen het gezag van Filips II groeide Willem van Oranje uit tot de grote leider van de opstand. Hij kwam voor zijn eigen belangen op, streefde naar grotere zelfstandigheid en bepleitte vrijheid van godsdienst. In 1580 zette Filips II een prijs op zijn hoofd; vier jaar later werd hij vermoord.\u201d<\/p>\n\n\n\n En kijk dan toch ook nog even naar de haarpinnen van de Chinese Miao (onderste van de twee foto\u2019s). De bovenste helft is een combinatie van een korfje en de spinnetjes zoals behorend bij de Zeeuwse knoop. Hoe bijzonder is dat.<\/p>\n\n\n\n Beste lezers, dit was het. Nu echt vermoed ik. De cirkel is rond. Mijn eerder geopperde hypothese van drie mogelijke routes die de spinnetjes holden en de knoopjes rolden worden toch weer bevestigd. 1 Het verre Oosten, 2 Mesopotami\u00eb richting Itali\u00eb en Balkan. En 3 Spanje waar relatief recentelijk toch duidelijk de eerste met de Zeeuwse vergelijkbare knopen werden gemaakt.<\/p>\n\n\n\n Welke de meest waarschijnlijke is? Ik denk de route vanuit het verre oosten, waarbij naar mijn oordeel in elk geval de mogelijkheid van een Chinese oorsprong van de basistechniek van filigrain en granulatie serieus overwogen zou moeten worden. Het is zelfs niet uit te sluiten dat de spinnetjes daar ook voor het eerst werden gemaakt, al blijft Mesopotami\u00eb hiervoor natuurlijk kandidaat.<\/p>\n\n\n\n Maken we een grote sprong voorwaarts, naar de 16e<\/sup> en 17e<\/sup> eeuw waarin de eerste voor ons herkenbare knopen opduiken (Amsterdam, Middelburg), dan ga ik voor de Sefardim uit Spanje. Maar ze kunnen ook uit het verre oosten zijn meegenomen door onze scheepvaarders van de VOC. En wie weet was het een kwestie van beiden.<\/p>\n\n\n\n Met heel veel dank aan ieder die de afgelopen negen jaar een bijdrage leverde aan mijn zoektocht. Jullie zijn allen waardige leden van de Orde van de Zeeuwse Knoop.<\/p>\n\n\n\n Trude de Reij<\/p>\n\n\n\n Middelburg, 13 november 2022<\/p>\n\n\n\n Bekijk een afbeelding van Hmong oorbellen op Etsy www.etsy.com\/nl\/listing\/668016078\/hill-tribe-oude-zilveren-oorbellen-uit<\/a><\/p>\n\n\n\n Meer informatie:<\/strong> Hoe was het ook al weer Op de kop af 9 jaar geleden begon ik met mijn zoektocht naar de oorsprong van de Zeeuwse knoop. Dat was na een bezoek in november 2013 aan de Foundation Beyeler in Basel, waar ik in de museumwinkel een boek vond over 25.000 jaar sieraden, uitgegeven door de gezamenlijke […]<\/p>\n","protected":false},"author":2,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[12],"tags":[283,802],"class_list":["post-6031","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-zeeuwse-knoop","tag-geschiedenis-zeeuwse-knoop","tag-zeeuws-knopje"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6031","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/2"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=6031"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6031\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=6031"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=6031"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=6031"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}
\n\n\n\nChina<\/h3>\n\n\n\n
![\"Homo](\"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/Homo_longi_NT.jpg\")
\n![\"Y-DNA](\"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/World_Map_of_Y-DNA_Haplogroups.png\")
![\"Voorzijde](\"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/Zilver-het-wonder-uit-het-Oosten-filigrein-van-de-tsaren-door-Maria-Mensjikova-en-Jet-Pijzel-Dommisse.jpg\")
Oudste bron Hmong\/Miao?<\/h3>\n\n\n\n
![\"\"](\"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/1-Baojingfestival-2-Anubhuti-Helga-Peeters.jpg\")
Chinese culturele revolutie<\/h3>\n\n\n\n
Bekijk een afbeelding van een Miao haarpint op Pinterest: nl.pinterest.com\/pin\/610097080742389390\/<\/a><\/p>\n\n\n\nAzi\u00eb en Europa<\/h3>\n\n\n\n
Spanje en Portugal<\/h3>\n\n\n\n
\u2018Ambachten in Fez (Marokko T.). \u2018Maar bovenal blonken ze (de Sefardim T.) uit in het edelsmeden. Als geen ander beheersten ze de techniek van het trekken van goud en zilverdraad.\u2019
Artikel geschreven door Rafael M. Giron-Pascual\u201d.<\/p>\n\n\n\nDe knopen van Willem van Oranje<\/h3>\n\n\n\n
![\"Portret](\"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-content\/uploads\/2023\/02\/Willem-I.jpg\")
![\"\"](\"https:\/\/weblog.dezb.nl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/willem-I-prins-van-oranje.jpg\")
Tenslotte<\/h3>\n\n\n\n
Dank<\/h3>\n\n\n\n
Meer informatie:<\/h2>\n\n\n\n
Dit is een gastblog van een couch traveler. Trude de Reij heeft de verre geschiedenis van de Zeeuwse knop onderzocht. Zij publiceert dit onderzoek op uitnodiging van ZB Bibliotheek van Zeeland.
Lees ook:
Deel 1<\/a>
Deel 2<\/a>
Deel 3<\/a>
Deel 4<\/a>
Deel 5<\/a>
Deel 6<\/a>
Deel 7<\/a>
Naschrift <\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"