Door gelukkige omstandigheden zijn er begin dit jaar weer een paar oude boeken uit onze collectie oud bezit gerestaureerd. Dankzij gulle gevers konden wij drie exemplaren naar het atelier van Marijn de Valk in Nieuw- en Sint Joosland brengen. Verleden week zijn ze weer keurig en netjes teruggekomen. Vergeleken met het grote aantal boeken dat in de oorlog hevig beschadigd geraakt is, lijkt het maar weinig. Toch voel ik meer voor “Alle beetjes helpen” dan voor “een druppel op een gloeiende plaat”. Want wat nu hersteld is, kan er weer eeuwen tegenaan. Een conservator denkt niet alleen maar aan het verleden, maar denkt juist ook vooruit!
Toch maar even naar het verleden om te kijken hoe het zo gekomen is. Op 21 juni van het afgelopen jaar hield de Zeeuwse Bibliotheek een open dag. Collega Jeanine Naerebout kwam met het idee om de aandacht weer eens te vestigen op het kapotte oud bezit. We hebben toen een paar droevig uitziende exemplaren neergelegd, met daarbij een vermelding van het bedrag dat nodig zou zijn om ze te laten restaureren. Wij kozen bewust voor wat kleinere exemplaren, omdat de kosten voor het herstel van grote boeken willekeurige bezoekers van de open dag wellicht zou afschrikken.
Een jaar of tien geleden hadden wij een grote actie ‘Adopteer een boek’. In beginsel bestaat die mogelijkheid nog steeds, alleen hebben we er al jaren geen bekendheid meer aan gegeven. Onze indruk is, dat het daarin geïnteresseerde publiek destijds al bereikt is, en dat je niet snel meer mensen kunt aansporen tot het betalen van flinke bedragen. Ook het tijdsgewricht speelt daarin een rol, in die zin dat er zowel bij bedrijven als bij particulieren minder geld in omloop is. Misschien hadden wij twintig jaar geleden nog wel een paar grote bedrijven in het Sloegebied kunnen benaderen voor sponsoring, maar die kans is nu helemaal verkeken.
Wij zochten nog naar een pakkende titel voor deze nieuwe actie, en de boekrestaurateur kwam op het idee van ‘Zielepieten’. Enigszins omstreden, dat geef ik toe, maar we hoopten dat het bezoekers van de open dag wel zou aanspreken. Tegelijkertijd hebben we een en ander op de website gezet.
De aanvankelijke respons was minimaal. We hebben de vitrines nog een paar weken laten staan. Toen kregen we bericht van een echtpaar uit Zuidhorn, provincie Groningen, dat ze graag een zielepiet wilden laten restaureren. Zij bleken lid te zijn van de Stichting Vrienden van de Zeeuwse Bibliotheek. Sterker nog, enkele maanden later hielden zij hun huwelijksjubileum, en verzochten de gasten als cadeau om bij te dragen aan de restauratie van een boek uit de Zeeuwse Bibliotheek. In diezelfde periode benaderde de Christelijke Scholengemeenschap Walcheren (CSW) mij met de vraag of ze een boek konden laten restaureren. Ze wilden wel graag dat het inhoudelijk een band met het onderwijs had.
Vóór de restauratie
Alle drie de boeken lagen uit elkaar: de originele 17e of 18e-eeuwse band losgescheurd, losliggende pagina’s. Hier noem ik u enkele conserverende handelingen die het atelier verricht heeft: “droogreinigen van de band en het boekblok met een smoke-sponge, zachte kwast en museumstofzuiger; overlijmen van de rug met stijfsel en Tyvec (soft structure); weer vastzetten van de losse bindingen volgens de ‘methode Middleton’ met behulp van een strook aerolinnen”. Ook als u deze termen niet kent, moet u wel onder de indruk raken van het hoogstaande ambachtelijke handwerk dat Marijn de Valk en haar collega’s verrichten.
Na de restauratie
De welwillende gevers ontvangen een certificaat, waarin de Zeeuwse Bibliotheek hen haar dank betuigt voor de financiële steun aan de Stichting Vrienden. Het geschonken bedrag is overigens aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Tevens komt er een inlegvel in het boek zelf, waarop de namen van de sponsoren vermeld worden.
De actie ‘Zielepieten’ loopt door en is te vinden op de website. Wij hebben al wat losse giften ontvangen, zowel van particulieren als van het nieuwe Veilinghuis Korendijk (dependance van het Zeeuws Veilinghuis). Deze worden gebruikt als startkapitaal om het volgende geïllustreerde boek te laten restaureren: “Beschrivinge van out Bataviën met de antiquiteyten vandien / Petrus Sciverius, 1636”. We hopen natuurlijk dat er een gestage stroom van boekrestauratie op gang komt, teneinde het in Zeeland aanwezige erfgoed te bewaren voor de toekomst.
Marinus Bierens, conservator bijzondere collecties
Tags: adopteer een boek, boekrestauratie, oud bezit, oude boeken, restauratie, zielepieten
spire e cig reviews 2013
Zielepieten gerestaureerd « Zeeuwse Bibliotheek