Trombone met 6 ventielen en 7 bekers
Tegenstelling
De titel van dit stuk draagt een wat wrange tegenstelling: zijn muziekinstrumenten er juist niet voor om te klinken? Als ik denk aan die stille objecten in vitrines, ja, dan is die tegenstrijdigheid onontkoombaar. Toch is kijken naar instrumenten, net zo goed als het kijken naar schilderijen, beelden of gebruiksvoorwerpen uit verleden en heden, een tocht van verwondering en openbaring, en geeft zo een verbintenis naar het nu. Wist u dat de synthesizer al eind 19de eeuw werd uitgevonden? De ontwikkeling van de elektronische muziek is dus zowat net zo oud als de gloeilamp.
Dagje uit
Deze zomer is er vast ook een mindere dag, waarbij het strand, bos of pretpark geen opties zijn. Misschien is het erg leuk om eens naar een museum te gaan, dat nu eens niet over wetenschap (met proefjes) of beeldende kunst gaat. Wanneer je van muziek houdt, of je nu een instrument bespeelt of alleen graag luistert, kan het heel leuk zijn om eens te zien hoe instrumenten zich hebben ontwikkeld. Op welke instrumenten de eerste popmuziek werd gespeeld in herberg en op straat, en om te horen hoe dat klonk. Om te zien hoe prachtig en met hoeveel vakmanschap instrumenten werden vervaardigd en versierd, met welke gereedschappen men het hout bewerkte. Wat is een crwth ? Leuk om te weten als je harp speelt. En wat is een gamba behalve een lekkere grote garnaal? Ophicleïde klinkt ook als een veelpotig insect, maar is het niet, en wat heeft dat instrument te maken met de bastuba?
Gamba en speler
Ondergeschoven
Muziekinstrumenten lijken in museumland een ondergeschoven kindje. Dat is wel begrijpelijk als je denkt aan wat ik hierboven schreef: muziekinstrumenten moeten klinken. Maar het doel van een museum is het verleden aanschouwelijk te maken, doen ervaren, informatie te geven, te prikkelen en passies te voeden. Wanneer je op internet een startpagina raadpleegt over musea, dan vind je de meest uiteenlopende collecties, vaak particuliere initiatieven. Van boerenkiel tot kristalglas en chique servies.
In Nederland was in vroeger jaren het Haags Gemeentemuseum beroemd om zijn instrumentencollectie; deze collectie is echter niet langer toegankelijk. Ook de collectie van het Tropenmuseum is verdwenen. Wel kun je gemechaniseerde, zelfspelende instrumenten bewonderen in het Museum Speelklok Pierement te Utrecht. Dit museum voert, zoals de naam al zegt een collectie geautomatiseerde instrumenten als draaiorgels, orchestrions, snaarinstrumenten, speeldozen en speelklokken. Zelfspelende instrumenten zijn erg populair: zo is er ook een pianolamuseum in Amsterdam, in Asten, Brabant kun je speelklokken beluisteren in het museum Klok en Peel en in Bennekom vind je speeldozen .
Ben je een enthousiast bespeler van een koperen blaasinstrument en heb je nog nooit van de naam Kessels gehoord? Vraag het eens aan het oudste lid van de harmonie, fanfare of brassband! Wie van de oudste garde leerde niet spelen uit het boekje van Kessels? Kessels in Tilburg was tot 1955 een beroemde instrumentenfabriek. Niet alleen koperen blaasinstrumenten werden daar gemaakt, ook tal van andere instrumenten werden er gebouwd en de fabriek bood op het hoogtepunt ruim 450 Tilburgers werk. Een heel interessante collectie die een bezoek waard is, misschien in combinatie met het Textielmuseum.
De genoemde musea hebben allemaal specifieke zwaartepunten. Voor een groter overzicht in een prachtig gebouw, moeten we naar onze zuiderburen. Het MIM (Muziek Instrumenten Museum), gehuisvest in een prachtig complex in art nouveau en
classicistische architectuur te Brussel. Met de trein makkelijk te doen!
Het MIM
MIM
Dit museum werd al in 1877 opgericht. Sinds 2000 wordt een deel van de collectie in het gebouwencomplex Old England aan de Hofbergstraat gepresenteerd. Het museum bezit ruim 8000 instrumenten, waarvan er 1200 te zien (en veel te horen) zijn.
De website geeft zeer uitgebreide, kwalitatief uitstekende informatie. Via deze website is het tevens mogelijk om in online catalogi te zoeken naar instrumenten in Europese musea en natuurlijk de eigen collectie.
Van een aantal kan een geluidsfragment worden beluisterd. Wat een mooie ontdekkingstocht als je meer wilt weten over de ontwikkeling van je eigen instrument(en)ook een virtueel feestje! Het MIM is onderdeel van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis.
Collectie
De collectie is onderverdeeld in een aantal deelcollecties die tentoon worden gesteld op vier verdiepingen van dit prachtige gebouw. Er is ook een concertzaal en restaurant waar je tussendoor even kunt nadenken over hetgeen allemaal al is gezien.
Veruit de grootste verzameling muziekinstrumenten in de Lage Landen, ook nog eens op een prachtige manier getoond. Dat lijkt me een mooi alternatief voor de bioscoop als het eens wat minder weer is deze zomer!
Els van de Wijdeven-Millenaar,
muziekspecialist
Bronnen:
● de websites van de genoemde musea
● musicologynow.ams-net.org (foto trombone met 6 ventielen en 7 bekers)
● gutenberg.org (tekening gamba en speler)