Archief van februari 2015

‘Waanzinnig’ leuke Boekenweek in de Zeeuwse Bibliotheek (7-15 maart 2015)

maandag, 23 februari 2015

Te gek voor woorden waanzinindewereldliteratuur

‘Te gek voor woorden’, dat is het motto van de Boekenweek 2015, de tachtigste nog wel, een jubileum! Een complete Boekenweek over waanzin in boeken. Als je je eenmaal gaat verdiepen in het onderwerp ontdek je al snel dat héél veel boeken iets met ‘gekte’ behandelen. De literatuur zit vol met mensen met een afwijking. Van lieden met lichte, vrolijke tics tot zware psychopaten met duistere neigingen.

Blijkbaar is het een onderwerp dat veel schrijvers inspiratie biedt. Dat is ook niet zo gek natuurlijk. Van alles wat ‘normaal’ is, valt waarschijnlijk geen boeiend verhaal te maken.  Juist het afwijkende biedt volop kansen en inspiratie om pakkende en gelaagde verhalen te maken, waarin steeds opnieuw zichtbaar wordt hoe ingewikkeld de menselijke geest is.

Vage scheidslijn

Vaak kunnen auteurs zich goed verplaatsen in de wereld van iemand die psychisch ziek is, al was het maar omdat ze zelf ook niet helemaal normaal zijn. Schrijven helpt dan om gedachten te ordenen. Goede romans geven inzicht in een psychiatrische ziekte. Ze laten ook zien hoe dun en vaag de scheidslijn is tussen normaal en niet normaal. Spannend is het ook, lezen over gekte. Psychiatrische ziekten hebben iets engs en onvoorspelbaars.

fallThe Fall 

Bij dit laatste denk ik meteen aan de spannende televisieserie The Fall, waarvan mijn man en ik momenteel elke avond een aflevering kijken. Vanaf de allereerste aflevering is de dader van de gepleegde moorden bekend. Hij is met recht een psychopaat te noemen en tegelijkertijd een heel ‘normale’ man met een huiselijk leven, een nietsvermoedende vrouw en kleine kinderen. Het is fascinerend om te zien hoe zorgvuldig en aandachtig hij bij het plegen van zijn morbide daden te werk gaat. Het is uiteraard ook spannend of en wanneer hij gepakt wordt, maar dat is toch van ondergeschikt belang. De inkijk in een zwaar gestoorde geest, dat is wat de serie zo boeiend maakt, hoe raakt iemand zo ver heen?

Menselijk brein

Ook in de poëzie en andere non-fictie verschijnt heel veel op het gebied van de waanzin en het menselijke brein. Hoe voelt het bijvoorbeeld om een psychose te hebben of in een isoleercel te worden opgesloten? Is er een verband tussen waanzin en kunst? Hoe is het als iemand in je nabije omgeving een psychische stoornis heeft?

Dolhuis en boekentips

Het jaarlijkse Boekenweekmagazine dat tijdens de Boekenweek gratis te vinden is op het plein in de Zeeuwse Bibliotheek, staat boordevol boekentips over het thema. Inclusief een aantal interviews met schrijvers en hun verhouding tot de waanzin. Op het plein is in de Boekenweek ook een uitgebreide themapresentatie met boeken te vinden en er is een expositie te zien over ‘Waanzin in de wereldliteratuur’. De expo is gebaseerd op het Boekenweekessay van Pieter Steinz (te koop in de boekhandel voor € 2,50 tijdens de Boekenweek) en is een rondleiding door het dolhuis van de wereldliteratuur. De expo is ontwikkeld door Museum Het Dolhuys in Haarlem en brengt de ‘waanzin’ met tekst en beeld tot leven.

Boeiende lezingen op 10 en 12 maart: Willem Otterspeer en Ranne Hovius

Op 10 maart komt de biograaf van Willem Frederik Hermans, Willem Otterspeer, naar de Zeeuwse Bibliotheek om te praten over het net verschenen tweede deel van zijn biografie De zanger van de wrok. Hierin komt de levensbeschrijving van een van de belangrijkste figuren uit de naoorlogse Nederlandse literatuur tot een even grootse als ontluisterende conclusie. Willem Otterspeer laat zien hoe de rancune zich een weg vreet in het persoonlijke leven van Hermans (1921-1995).

Op 12 maart komt auteur Ranne Hovius vertellen over haar in februari gepubliceerde boek Vogels van Waanzin. Zij praat op fascinerende wijze over het kruispunt van psychiatrie en literatuur. Bestaat er een band tussen creativiteit en waanzin? Hoe zijn ontwikkelingen in de psychiatrie in verhalen en gedichten terug te vinden? Hoe is een psychose te beschrijven?

Talkshow BoekCaféLive! op 12 maart in het Leescafé rannehovius

In het BoekCaféLive! kun je, onder het genot van een drankje, aansluiten bij een feestelijke talkshow over het Boekenweekthema Waanzin, Te gek voor woorden. Onder de enthousiaste leiding van presentatoren Ron Lubbersen en Nellie Oosthoek komen allerlei onderwerpen aan bod en deskundigen aan het woord.

Ranne Hovius wordt geïnterviewd en de boekentop-3 over waanzin wordt besproken. Stadsdichter Karel Leeftink maakte een gedicht over ‘waanzin’ en pianist Rien Balkenende treedt op. Hij komt bovendien vertellen over waanzinnige componisten en er wordt een korte film vertoond over De idioot in het bad, een gedicht van Vasalis. Kortom een interessante en boeiende talkshow met een verscheidenheid aan onderwerpen.

Boekenweekbundel en schrijfwedstrijd

Tot slot wijs ik nog graag op de bij de uitleenbalie gratis af te halen Boekenweekbundel Te gek voor woorden, een cadeautje van de Zeeuwse Bibliotheek voor haar trouwe leden. Prominente Nederlanders zoals Ronald Giphart, Christine Otten en Heleen van Royen, nemen je mee op reis naar hun meest waanzinnige ervaring. Bovendien is er een schrijfwedstrijd: schrijf een verhaal van maximaal 1000 woorden over het thema waanzin. Inzenden kan nog tot 31 maart. De hoofdprijs bestaat uit een waanzinnige reis naar het prachtige IJsland, samen met de bekende auteur Ronald Giphart.

Programma

Het complete programma van de Boekenweek 2015 in de Zeeuwse Bibliotheek is te vinden op de website.
Ik hoop je te ontmoeten bij één van bovenstaande feestelijke activiteiten, die ongetwijfeld ‘waanzinnig’ leuk gaan worden!

Februari 2015
Anya Marinissen
Bibliothecaris en webredacteur

 

Waar kan ik x vinden?

donderdag, 5 februari 2015

De Zeeuwse Bibliotheek biedt al een aantal jaren toegang tot het raadplegen van digitale informatie. De mogelijkheden worden steeds meer uitgebreid zoals met het gebruik van e-books. De beschikbare hoeveelheid aan digitale informatie is echter heel groot en het is niet altijd gemakkelijk om te bepalen welke informatiebron nu eigenlijk geschikt is voor het vinden van de juiste informatie over een bepaald onderwerp.

Het gebruik van Google kan weliswaar behulpzaam zijn voor een eerste oriëntatie maar waarom zou je bijvoorbeeld niet beginnen met het raadplegen van een digitale encyclopedie. Als u thuis de digitale bibliotheek van de Zeeuwse Bibliotheek wil raadplegen via onze website, dient u in te loggen met behulp van de gegevens op uw lenerspas.

Brittannica

Voor velen is de Wikipedia het startpunt maar de Zeeuwse Bibliotheek biedt ook toegang tot Winkler Prins online en de niet minder beroemde Engelstalige Encyclopaedia Britannica die veel meer te bieden heeft dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Het is niet alleen een encyclopedie in de traditionele zin maar bevat ook veel meer extra digitaal materiaal zoals een woordenboek (the Merriam-Webster Dictionary), en verwijzingen naar andere gerelateerde informatie uit boeken, tijdschriften, videomateriaal over wetenschap, geografie, geschiedenis, kunst. Daarnaast allerlei zinvolle informatiebronnen die te vinden zijn op het Internet. Zelfs vergelijkingen tussen landen op basis van statistische informatie is mogelijk. Naast oriëntering biedt de digitale bibliotheek toegang tot onderwerpsgerichte informatie op verschillende niveaus.

Oxford University

De bestanden van Oxford University zijn goed te gebruiken voor onderzoek en studie. Naslagwerken op verschillende wetenschappelijke gebieden zijn met hun volledige tekst toegankelijk. Wat te denken van 14 verschillende tweetalige woordenboeken?

Springer

Een ander belangrijk bestand is SpringerLink. Deze databank verschaft toegang tot 1200 verschillende wetenschappelijk tijdschriften op diverse terreinen zoals architectuur, medische wetenschappen, energie, natuurkunde, filosofie, sociale wetenschappen en statistiek.

NYtimes

Ook het archief van The New York Times is digitaal toegankelijk vanaf 1852. Dat alles naast de reeds beschikbare digitale bronnen voor Zeeland. De volledige lijst vindt u via de website www.zeeuwsebibliotheek.nl. Genoemde bronnen zijn slechts een beperkte selectie van het totaal.

Als u gebruik wilt maken van de mogelijkheden kiest op de thuispagina van de website van de Zeeuwse Bibliotheek voor collecties in het menu. Kies vervolgens voor Digitale Bibliotheek en voilà: de complete lijst. Succes !

 

Cees de Blaaij, vakreferent

Oude bibliotheken op Schouwen-Duiveland

maandag, 2 februari 2015

Lang voor de Zeeuwse Bibliotheek, en zelfs lang voor de Provinciale Bibliotheek van Zeeland, hebben er in deze provincies bibliotheken bestaan die min of meer voor algemeen gebruik toegankelijk waren. Van deze collecties is meestal bitter weinig bekend, en soms kunnen we het bestaan ervan alleen maar vermoeden. Een enkele keer is de ruimte bewaard gebleven, maar zijn de boeken zelf door omstandigheden verdwenen. Hieronder volgt een indruk van de librije van Zierikzee, van mogelijke andere kerkelijke collecties op Schouwen-Duiveland, en van de oude boekenverzameling op het stadhuis van Zierikzee.

ets,Nieuwe of Sint LievensMonsterkerk1830

De Sint-Lievens Monsterkerk te Zierikzee was in de Middeleeuwen een kapittelkerk. Deze beschikte over een librije, die zich aan de zuidwestzijde van het koor bevond. Het vertrek werd in 1422 gebouwd, en diende in de 16e eeuw ook als kapittelhuis. Na de hervorming  werd de ruimte als consistorie gebruikt. Behalve de kerkeraad van de stad Zierikzee, vergaderde hier ook de Classis Schouwen-Duiveland.*

Over de inhoud of omvang van de middeleeuwse bibliotheek is nauwelijks informatie voorhanden. In 1726 trof een timmerman in het koorgewelf van de kerk drie weggestopte wiegedrukken aan. Het betrof twee pauselijke decretenbundels en een retorisch werk dat van een ketting voorzien was: Johannes de Sancto Geminiano (ed. Helwicus Teutonicus), Liber de exemplis ac similitudinibus rerum.** In ieder geval heeft dit boek in de librije gelegen. Het indrukwekkende kerkgebouw werd in 1832 door brand verwoest, en bezat toen geen predikantenbibliotheek.

Van de belangrijkste andere kerken op het eiland Schouwen-Duiveland, namelijk die van Haamstede, Brouwershaven en Nieuwerkerk, is niet bekend of ze over boekencollecties beschikten. Weliswaar werd aan de kerk in Nieuwerkerk in 1499 een kapittel verbonden, maar niets wijst op een librije.

De diverse kloosters op het eiland bezaten vanzelfsprekend missalen, bijbels en andere handboeken voor de liturgie. Drie boeken, afkomstig van het reeds eeuwenlang spoorloos verdwenen kartuizerklooster Sion bij het dorp Noordgouwe, zijn bewaard gebleven: een gedrukte bijbel uit 1537 in de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg, en verder een boekje uit 1577 in het Stadsarchief van Leuven en een handgeschreven gebedenboekje uit 1523 in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel.***

Zoals iedere zichzelf respecterende stad in de Republiek der Verenigde Nederlanden, bezat ook het stadhuis van Zierikzee een boekencollectie. De werken stonden niet ter beschikking van de burgerij. Zeker een hele kast moet gevuld geweest zijn met de gedrukte Notulen van de edel mogende heeren Staten van Zeelandt. Zierikzee ontving deze reeks, voorzien van het eigen stadswapen, in haar hoedanigheid als een van de zes stemhebbende steden in het gewest. Van 1709 tot 1754 bestelde het stadsbestuur de resoluties van de Staten-Generaal bij de landsdrukker in Den Haag. Met de weinige andere bewaard gebleven boeken worden deze in het Gemeentearchief van Schouwen-Duiveland bewaard. De bibliotheek van dit archief, die zowel oude drukken als recent materiaal omvat, is ontsloten via de eigen website.****

Bovenstaande gegevens zijn ontleend aan vriendelijke mededelingen geleverd door de heer H. Uil, gemeentearchivaris van Schouwen-Duiveland.

 

* De ruimte is aangegeven op de plattegrond van de kerk, gevoegd bij: P.D. de Vos, De grafschriften der voormalige St. Lievens-Monsterkerk te Zierikzee, Zierikzee 1911.

** Zie: J. de Kanter, Phil.z., Chronijk van Zierikzee, 2euitgave, Zierikzee 1795, pagina 48-54.

*** Bronnen: Verslag Provincie Zeeland, 1905, pagina 24-25; B.D.H. Tellegen Azn., De Provinciale Bibliotheek van Zeeland, Middelburg 1953, pagina 9.

KB, Brussel, Handschriftenverzameling II 5573. Vriendelijke mededeling van (wijlen) dr. J.H. Kluiver, 1979.

Leuven, Stadsarchief, nr. 7172. Idem.

H.J.J. Scholtens, De Karthuizers bij Zierikzee, in: Bijdragen voor de Geschiedenis van het Bisdom van Haarlem, 1935, pagina 165-223.

**** Zie: http://schouwen.hosting.deventit.net/AtlantisPubliek/default.aspx?modules=Archieven%20en%20Inventarissen#

 

Ondergetekende is gevraagd om een bijdrage te leveren aan een boek over librijen en oude bibliotheken in Nederland tot het jaar 1800.  Ik zou daarin de Zeeuwse situatie aan de orde stellen. Het bovenstaande is een voorproefje op dat lange artikel. Na een eerdere bespreking over de librije van Hulst, enkele maanden geleden, breng ik met plezier ook deze schaarse informatie over oude bibliotheken op Schouwen-Duiveland alvast in het openbaar.

 

Marinus Bierens, conservator Bijzondere Collecties