Archief van mei 2011

Literatuur in Zeeland, een bijzondere digitale ontmoetingsplaats

dinsdag, 24 mei 2011

lezendeboerinnen

Een grandioos idee, zo werd dit initiatief van de Zeeuwse Bibliotheek genoemd bij de lancering en opening in 2007:  een website over “alles” wat er speelt in Zeeland op het gebied van literatuur. Na ruim vier jaar heeft literatuurinzeeland inderdaad zijn bestaansrecht bewezen.

De passie voor literatuur brandt in onze provincie en LIZ biedt een centrale kennis- en ontmoetingsplaats, waar lezers én schrijvers elkaar kunnen tegenkomen. De in Zeeland geboren en opgegroeide schrijfster van reisverhalen Carolijn Visser roemde de site en de inhoud daarvan onlangs nog expliciet: “wat gebeurt er veel in Zeeland op literair gebied!”

Beginnende schrijvers krijgen op LIZ een platform om hun werk te publiceren, maar Zeeland kent ook heel veel reeds landelijk gevestigde auteurs, waar op de site informatie over kan worden gevonden. In de vorm van biografieën, publicaties, gewonnen literaire prijzen en doorverwijzingen naar relevante websites, is er veel achtergrondinformatie over deze Zeeuwse coryfeeën. Betje Wolff is er te vinden en Jacob Cats, maar ook kinderboekenauteur Wim Hofman en dichteres Johanna Kruit.

125 x 200 WTFranca Treur en Floortje Zwigtman zijn voorbeelden van succesvolle, jonge schrijfsters, die een plaats op LIZ hebben gekregen. En natuurlijk niet te vergeten Hans Warren, auteur van de beroemde dagboeken, wiens complete literaire nalatenschap in 2004 in het bezit van de Zeeuwse Bibliotheek kwam.

LIZ biedt nog veel meer aan onderwerpen voor wie is geïnteresseerd in het bruisende Zeeuwse literaire leven. Het boek staat natuurlijk centraal, maar er is meer.

Alle actuele activiteiten op literair gebied, lezingen en boekpresentaties, schrijfworkshops en literaire café’s, kunt u zien in de dagelijks vernieuwde agenda. Adressen van boekhandels, uitgeverijen, bibliotheken en andere boekadressen hebben wij voor u op een rijtje gezet.

Specifieke literaire informatie zoals over de Zeeuwse Boekenprijs of de serie De Slibreeks (bijzondere bibliofiele uitgaven met eerste vertalingen of opvallende debuten), kunt u opzoeken bij het onderdeel Dossiers.

Voor recente tijdschriftartikelen over Zeeuwse auteurs en Zeeuwse literaire onderwerpen wordt u doorverwezen naar de catalogus van de Zeeuwse Bibliotheek.

Op de homepage vindt u vooral de nieuwtjes. Wist u bijvoorbeeld dat de Middelburgse schrijfster Matty Meulmeester onlangs de roman Gaat een vrouw naar de advocaat heeft gepubliceerd? Een spannend verhaal over een vrouw die het niet langer pikt. Inderdaad, een variatie op de u vast wel bekende andere roman Komt een vrouw bij de dokter.

En wist u dat het Zeeuws-Vlaamse schrijversechtpaar Kisling en Verhuyck onlangs voor hun roman De duim van Alva is genomineerd voor de prestigieuze Gouden Strop, de prijs voor de beste misdaadroman van Nederland?

Een ander bericht is dat ‘onze’ Floortje Zwigtman op 25 mei a.s. de eer heeft om de Annie M.G. Schmidtlezing uit te spreken. floortjezwigtmanDe lezing wordt jaarlijks georganiseerd in het kader van de Annie M.G. Schmidt-leerstoel voor kinder- en jeugdliteratuur.

Er is veel Zeeuws schrijftalent! LIZ wil deze aankomende auteurs graag op weg helpen. Dit gebeurt door een podium te bieden voor gedichten en verhalen, maar ook door adressen aan te leveren van uitgevers en van fondsen waar event uele subsidies kunnen worden verkregen. Nuttige tips voor het aanvragen van financiële steun of het benaderen van een uitgever kunt u hier eveneens vinden.

Ook schrijfplannen of droomt u er al lang van om uw gedichten door een breder publiek te laten lezen? LIZ beschikt over een deskundige redactie, die kan beoordelen of uw werk geschikt is om op de website te plaatsen. De criteria waaraan uw verhaal of gedicht moet voldoen, worden duidelijk uitgelegd.

Steeds meer Zeeuwen zijn actief lid van een leeskring of roepen er zelf een in het leven. Enthousiast worden in zo’n kring met de regelmaat van de klok nieuw uitgekomen en ook oudere romans gelezen en gezamenlijk besproken. LIZ biedt u heel veel achtergrondinformatie. Van de dienstverlening voor leeskringen van de Zeeuwse Bibliotheek tot relevante websites en boeken met informatie over het organiseren van leeskringen en met boekbesprekingen en literatuurverwijzingen.

Het mag duidelijk zijn, Zeeland is een provincie waar literatuur een onderdeel van het dagelijks leven is. Zeeuwen lezen veel en Zeeland kent een groot aantal auteurs en literaire activiteiten. LIZ verzamelt al deze informatie voor u, zodat u in één oogopslag op de hoogte bent en blijft!

Anya Marinissen, webredacteur Literatuur in Zeeland

Jacoba Petronella Winckelman

maandag, 16 mei 2011

TE000759De biografen van Jacoba Petronella Winckelman beschrijven haar als een dochter van het piëtisme maar ook als een protestantse ‘kloosterling’. Wie was Jacoba? Ze was de dochter van burgemeester Jacob Winckelman, die ze nooit gekend heeft. Hij stierf op 15 februari 1696 en Jacoba werd op 8 november van datzelfde jaar geboren te Vlissingen. Haar hele leven kampte ze met haar gezondheid, maar haar geest was buitengewoon levendig en ontwikkeld. Ze was zeventien jaar toen ze tijdens de catechisatielessen van Ds. Henricus de Frein belangstelling kreeg voor het geloof.

Ze groeide op in Middelburg en maakte kennis met het gereformeerde gemeenteleven en het piëtisme dat hier bloeide. Er stonden predikanten van naam en faam zoals Bernardus Smijtegelt, Petrus Immens en Jacobus Fruytier. Een bijzondere vriendschap onderhield ze met Ds. Jacobus Willemsen. Voor hem schreef ze diverse gelegenheidsgedichten voor zijn verjaardag en zijn huwelijk met Anna Catharina Matthaeus.

Waarom een blog over deze vrouw? Ze had de eigenschap om tijdens en na de kerkdiensten hele preken uit te schrijven. Ze begon daarmee al op vijftienjarige leeftijd en bleef haar hele leven bezig met het uitschrijven en corrigeren. In de collectie Handschriften van de Zeeuwse Bibliotheek bevinden zich enkele kloeke banden met deze preken. Predikanten die met name genoemd worden zijn Jacobus Willemsen en Albertus Voget. De bekendste preken zijn die van Petrus Immens die later in druk verschenen onder de titel “De Godvruchtige avondmaalganger”, nog steeds herdrukt worden en zelfs in het Engels vertaald zijn. Tijdens het correctiewerk voor de prekenbundel van Isaäk Schorer werd ze ziek en kreeg diverse koortsaanvallen. Aan haar ziekbed verschenen de predikanten Willemsen, Van Oosterzee en ook professor van Visvliet.  In de nacht van zaterdag op zondag, 30 augustus 1761, overleed ze. Op vrijdag 5 september werd ze begraven in de Oostkerk, waarvan akte.

Tot slot enkele zinnen uit het grafschrift door Helena Filedt-Buyts:   Een jonkvrouw van vermaard geslacht / bedaard, verstandig, wars van pracht / Beroemd van kundig huisbeleid / Een voorbeeld steeds in naarstigheid / Die vroeg en teêr God heeft gevreesd / Van zachten aard, een groote geest / Een schoone paarl aan ’t Christendom.

Cocky Klaver, medewerkster bijzondere collecties

Femke Gerestein: Down the Rabbit-Hole

maandag, 9 mei 2011

Down the Rabbit-Hole is de intrigerende titel van de solo-expositie van Femke Gerestein die t/m 11 juni 2011 is te zien in de expositieruimte van de Zeeuwse Bibliotheek op initiatief van de Jan van Leeuwen Stichting. Wat kan deze titel, deze inspiratiebron, zeggen over het tentoongestelde werk en wie is de kunstenares?
Femke Gerestein (Middelburg, 1982) studeerde in 2004 af aan de Kunstacademie Sint Joost te Breda en is daar nu werkzaam als vakdocent illustratie. Vanaf 2005 exposeert zij haar illustraties binnen en buiten Zeeland, haar werk getuigt van een opmerkelijk en veelzijdig tekentalent.

In de Zeeuwse Bibliotheek zijn grote tekeningen te zien, de afmeting van de tekeningen Rug 1, 2 en 3 (grafiet op papier) zijn 250 x 150 cm. Deze kunstwerken hebben ruimte nodig, zowel dichtbij als van afstand ervaar je verwondering over het sensitieve beeld en de tekentechniek.

De getekende lijnen en vlakken vertellen over de emotie, de kracht en het uithoudingsvermogen waarmee ze zijn neergezet. In het openingswoord bij de tentoonstelling vergeleek Kees van der Knaap het tekenproces met een seismografisch proces: krachten, emoties worden waargenomen en geregistreerd. Uit de begeleidende tekst bij de tentoonstelling citeer ik: ‘In Femke’s recente tekeningen komen figuren voor, meestal jonge vrouwen als haarzelf. De tekeningen zijn vaak groot, dus erg aanwezig. De toeschouwer moet tegen ze opkijken. Het perspectief in de tekeningen versterkt dit beeld. Tegelijkertijd zijn de vrouwen kwetsbaar, soms naakt. Ze trekken de toeschouwer naar zich toe, maar wanneer hij dichterbij komt keren zij hun lichaam af en laten hem niet toe in hun wereld. De vrouwen lijken deze persoonlijke ruimte die is gevormd door hun eigen lichaam of het haar nodig te hebben. Soms verdwijnen ze er zelfs in.’

Down the Rabbit-Hole is de titel van het eerste hoofdstuk van Alice’s Adventures in Wonderland, een lievelingsboek van Femke. Over verdwijnen in een ruimte gesproken, wat gebeurt er letterlijk of symbolisch in dit openingsverhaal? In het kort: Alice volgt nieuwsgierig een merkwaardig wit konijn en ziet nog juist op tijd hoe hij wegschiet in een groot konijnenhol onder de heg. ‘In another moment down went Alice after it, never once considering how in the world she was to get out again.’ Deze pure verwondering over wat er gaat gebeuren is essentieel, brengt haar naar een ruimte die volhangt met kasten en boekenplanken met hier en daar kaarten en platen aan kromme spijkers. Omdat boeken een venster op de wereld bieden, luikjes openen en kaarten posities aangeven is het vervolg belangrijk: Alice valt dieper en dieper. ‘Ik vraag me af hoeveel kilometer ik nu al gevallen ben, zei ze hardop. Ik moet zo langzamerhand bij het middelpunt van de aarde zijn … maar dan vraag ik me toch af op welke lengte- of breedtegraad ik ben aangekomen.’

Alice komt terecht in een lage ruimte met aan alle kanten deuren maar die zitten op slot. Zij vindt een klein gouden sleuteltje, krijgt daar niet één deur mee open. ‘Toen ze haar ronde voor de tweede keer deed, ontdekte ze echter een laaghangend gordijn dat ze de eerste keer niet had gezien, en daarachter bevond zich een deurtje van ongeveer veertig centimeter hoog. Ze probeerde het gouden sleuteltje in het slot en tot haar grote vreugde paste het.’ Haar is vervolgens een blik gegund in de mooiste tuin die je ooit hebt gezien. ‘Wat verlangde ze er vreselijk naar om uit die donkere ruimte weg te zijn en een beetje rond te dwalen tussen die perken met schitterende bloemen en koele fonteinen.’

Down the Rabbit-Hole, een tentoonstelling die aan het denken zet over zoektocht & verwondering & verlangen, het bewust zijn van een persoonlijke ruimte in een ‘gebied’ of context, de eigen positie in lengte- en breedtegraad. De kunst van het zoeken naar een balans tussen veiligheid en ontvankelijkheid. Of je je kwetsbaar durft op te stellen, je open wilt stellen voor iets nieuws.

Eén van de tekeningen was eerder te zien in het Onderstroom-project Kunst in containers in Vlissingen, 2009. Een tekening van een liggende vrouw, drijvend op haar golvende haar. (grafiet/houtskool op papier, 200-400 cm.) De tekst hierbij is:
Her hair spread wide;
And, mermaid-like, awhile it bore her up
(vrij naar Shakespeare)


Deze tekening verwijst naar het beroemde personage Ophelia uit het toneelstuk The Tragedy of Hamlet, Prince of Denmark van Shakespeare. Ze is de dochter van Polonius en de zuster van Laërtes. Wanneer Hamlet Polonius doodsteekt, begint haar gekte vorm te krijgen. Ze kan het verdriet niet aan en drijft de bewoners van Elsinore tot wanhoop met onbegrijpelijke liedjes. Later verdrinkt ze onder mysterieuze omstandigheden in een ondiepe beek.

Femke Gerestein geeft via haar website een klein overzicht van haar werk. Je kunt de Bewegende tekening in container ook echt zien bewegen via de link naar een filmpje op Flickr. Het is interessant om o.a. via de site de veelzijdigheid in haar werk te ontdekken. In 2010 maakte haar sfeervolle poster Middelburg, 30 juni 2010, 07:01 indruk op veel bezoekers van de tentoonstelling Voorbeeldig Verbeeld. In opdracht van CBK Zeeland in Middelburg maakten acht illustratoren in het kader van de Kinderboekenweek 2010 een poster met als thema Middelburg. ’s Morgens wakker worden, naar buiten kijken om 07:01 en dit beeld weergeven. In het kunsttijdschrift Decreet 04 zegt zij hierover: ‘Ik woon in een bovenwoning in het centrum in Middelburg. Achter mijn huisje ligt een grote tuin waar nooit iemand in zit. In de tuin staan veel bomen. Daar kijk ik vaak naar vanuit mijn huis. Het is dan net alsof ik in een boomhut woon. Ik zie niemand en niemand ziet mij’.


Hide and Seek
lijkt wel een steeds terugkomend thema maar is tevens de titel van een serie tekeningen, Hide and Seek 1, 2010 vind ik bijzonder & mooi.
Sfeervolle illustraties in kleur zijn te zien in het prentenboek met het thema miskraam ‘In de zee van mama’s buik’, (De Eenhoorn, 2006), een integer verhaal over een sterrenkindje dat in de zee van mama’s buik landt maar zich tijdens een storm niet kan handhaven. Ook illustreerde zij het prentenboek ‘Vertelopa’ (De Eenhoorn, 2007), waarin een opa twaalf verhalen vertelt aan zijn 7-jarige kleindochter, over vroeger, een kapitein, rovers, oorlog, waarom de wereld saai is zonder verhalen en wat niet al, totdat hij steeds zieker wordt en sterft.

Op Femke Gerestein’s site zijn ook tekeningen te zien vervaardigd voor de niet gepubliceerde prentenboeken ‘De gierzwaluw en de pissebed’, 2009 en ‘De langzame weg van Dwaal’, 2010. Zij maakte omslagillustraties voor o.a. het jeugdliteratuurtijdschrift Leeswelp en Leeswolf. Voor Zeeland, het tijdschrift van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (jrg. 16, nr. 4, 2007) verzorgde zij niet alleen de omslag maar zijn beeld en vormgeving bij acht gedichten van Emma Burns tevens van haar hand. Bijzondere en sfeervolle illustraties.

Femke Gerestein werkt samen met 13 andere kunstenaars in de

Kunstwerkplaats Kipvis in Vlissingen. Mooie, ruime ateliers in een voormalig schoolgebouw. Hide and seek, ook hier: de kunstwerkplaats biedt ruimte voor het persoonlijke autonome kunstenaarschap, een eigen atelier. Daarnaast ook de veiligheid, inspiratie en uitdaging om met andere kunstenaars nieuwe projecten te ontwikkelen in de voortdurende zoektocht naar een plaats in een gebied, van container tot rabbit-hole, van sterrenhemel tot het middelpunt van de aarde, kortom: een plaats in het wonderland van de kunst.

Anke Nijsse, medewerkster Onderwijsbibliotheekdienst

Afbeeldingen:
1. Uitnodiging solo-expositie ‘Rug 1’

2, 3. Alice, illustratie van Arthur Rackham

4. Her hair spread wide…