Archief van mei 2013

Limerjij of limerik?

donderdag, 30 mei 2013

Al vele jaren besteden wij in de Zeeuwse Bibliotheek uitgebreid aandacht aan de Nationale Gedichtendag op de laatste donderdag van januari. Sinds dit jaar wordt deze poëtische dag zelfs uitgebreid tot ‘Nationale Poëzieweek’. Bekende poëzie-evenementen als Gedichtendag, de VSB poëzieprijs en Turing Nationale Gedichtenwedstrijd, bundelen hun krachten in de nieuwe Poëzieweek, er wordt heel wat af georganiseerd rondom de poëzie. Bovendien kreeg Nederland in deze week, na Ramsey Nasr, een nieuwe Dichter des Vaderlands: Anne Vegter.

Muziek

Collega Nico Out, ook bekend als kunstkenner en kunstcriticus van de Provinciale Zeeuwse  Courant, droeg op Gedichtendag op een zeer aanschouwelijke wijze poëzie voor in het Leescafé van de Zeeuwse Bibliotheek. Het thema van 2013 was muziek. Nico slaagde er uitstekend in om niet alleen gedichten over muziek voor te lezen, maar om ook door zijn manier van voordragen te laten horen, hoezeer poëzie zélf muziek kan zijn. Zijn voordracht werd afgewisseld met pianomuziek van Jos Houtzager. Nico Out speelt ook zeer verdienstelijk mondorgel en gaf samen met de pianist een swingend concert.

Limerick en de klemtoon

Deze voordracht was een uitstekend moment om de aftrap te geven voor een door de bibliotheek georganiseerde limerickwedstrijd. We wilden graag een ‘luchtig’ onderwerp voor de wedstrijd en welk genre leent zich daar beter voor dan de limerick! Een limerick is een kort versje met het rijmschema A-A, B-B, A. De meestal grappige clou komt in de laatste rijmregel naar voren. De limerick bestaat uit 5 regels: regel 1, 2 en 5 rijmen op elkaar en bestaan tevens elk uit 9 lettergrepen. Regel 3 en 4 rijmen op elkaar en bestaan tevens elk uit 5 lettergrepen. Misschien klinkt dit alsof je zo’n versje snel in elkaar zet, maar dat valt tegen. Het ritme moet namelijk precies kloppen, met andere woorden: de klemtoon  van de lettergrepen moet precies op de juiste plekken vallen, anders ‘loopt’ de zin niet. Een limerick moet je als het ware kunnen zingen.

Moeilijk

Tot 1 mei kregen geïnteresseerden de gelegenheid om per persoon twee limericks in te sturen. Er werd wel een beperking meegegeven, de limerick moest over boeken, lezen en/of de bibliotheek gaan. Dat hebben we geweten! Onze postbus liep snel vol met inzendingen, blijkbaar zijn er heel veel Zeeuwen die graag dichten. Sterker nog, we kregen zelfs inzendingen uit Brabant en België.

De vierkoppige jury van de wedstrijd had er een hele kluif aan om tot een eenduidige beslissing te komen. Veel inzendingen vielen vanzelf af, omdat de limericks niet aan de technische voorwaarden voldeden. Erg jammer, want de inhoud en de clou waren dan wel leuk. Anderen vielen af, hoe leuk en grappig ze ook waren, omdat men zich niet aan het thema had gehouden.

limerickwedstrijdDe drie prijswinnaars van de limerickwedstrijd

Confessie

We zochten natuurlijk ook naar inhoudelijk verrassende limericks, limericks die ons in de clou aan het lachen maakten of een onverwachte wending kregen. Uiteindelijk vonden we drie winnaars, die op zaterdagmorgen 25 mei hun prijs kregen uitgereikt in de Zeeuwse Bibliotheek.

Op drie eindigde Miep de Waard met Een pukkelige puber. De tweede prijs werd gewonnen door Bep Grootendorst met De sof. Coenraedt van Meerenburgh kreeg welverdiend de eerste prijs met het grappige Confessie. De winnaars ontvingen een boekenpakket met inspirerende boeken op het gebied van literatuur en poëzie en een bedrag aan boekenbonnen. Een twaalftal ingezonden limericks kreeg bovendien een ereplaats op de videowall in de bibliotheek.

Haiku

Met voldoening kijken we terug op de wedstrijd, vooral ook omdat gebleken is dat zoveel Zeeuwen het leuk vinden om met taal aan de slag te gaan, er mee te spelen. Daarom komt er volgend jaar opnieuw een wedstrijd. Op Gedichtendag 2014, 30 januari, vindt de aftrap plaats van een Haikuwedstrijd. In de zomer van 2014 zal er in Middelburg een haikufestival plaatsvinden en daar willen we graag bij aansluiten. De uitslag van de wedstrijd zal bij de opening van het festival worden bekendgemaakt. Houd onze website dus in de gaten, zodat je de informatie hierover niet mist.

Wij hopen jullie natuurlijk te ontmoeten als enthousiaste taalliefhebbers en haikudichters!

Anya Marinissen, Romanafdeling

Digitale etalages

woensdag, 22 mei 2013

Op de Passie op het platteland-prijs, die dit jaar aan de Zeeuwse onderwijsservicebus Columbus werd uitgereikt, prijkt een citaat van de Nederlandse schrijfster en dichteres Ellen Deckwitz: “Ik heb geleerd dat er nog vele werelden te ontdekken zijn, meestal zitten ze verstopt tussen twee kaften.”

illus-grijsoranje-pleclijn

De Britse schrijver en avonturier Redmond O’Hanlon doet daar in het bibliotheekblad van november 2012 nog een schepje bovenop: “De wetenschappelijke bibliotheek is de hemel op aarde, want alles zit erin: kennis, toekomst, verbeelding. Zij is de neerslag van de menselijke zoektocht om steeds iets meer te begrijpen van hoe de wereld werkt.”

Wij bibliothecarissen kunnen dit volmondig beamen. Alleen worstelen we al jaren met de vraag: hoe breng je die boodschap over aan alle mensen buiten onze bibliotheek?

Het liefst zouden we een etalage inrichten, waarin alle inhoud geopenbaard werd. Fysiek is dat echter onmogelijk, immers, de werelden blijven besloten tussen de kaften. Internet biedt gelukkig een mooie oplossing. In 2011 gingen daar de digitale etalages van start. Allereerst met een viertal etalages: water, bètabieb, duurzaamheid, opvoeding en onderwijs en culinair.

Inmiddels zijn daar nog bij gekomen: energie, architectuur en stedenbouw, muziek maken, innovatie en maatschappij, management en marketing, Amsterdam, design en kunst.

En er komen er nog veel meer!

digitale_etalages

 

Wat tref je allemaal aan in de digitale etalage? In de etalage worden actuele onderwerpen gepresenteerd. Zo kun je in de etalage innovatie en maatschappij alles lezen over serious gaming, de manier waarop computerspellen worden ingezet in bedrijfsleven en onderwijs. Heb je interesse en wil je je daar nog verder in verdiepen? In de bijgevoegde literatuurlijst kun je met één muisklik de titel van jouw keuze aanvragen.

Hierbij put je uit de Collectie Nederland, de gezamenlijke collectie van de openbare en wetenschappelijke bibliotheken in ons land. Zo gaat er achter de etalages een collectie van 15 miljoen titels schuil.

Maar er is nog meer te vinden in de etalages: filmpjes, actualiteiten, nieuws- en twitterberichten en een activiteitenagenda. Zo vind je op de energie-etalage een uitnodiging voor het energiecafé over energiezuinig wonen en bouwen, dat 4 juni ’s avonds in de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg plaatsvindt. Hier leer je hoe met stro wordt gebouwd, en kun je je door architecten laten adviseren hoe je op een mooie manier zonnepanelen op je huis aanbrengt.

De energie-etalage is door de Zeeuwse Bibliotheek opgezet, in samenwerking met SCOOP, Provincie Zeeland, Zeeuwse Milieu Federatie en energiebedrijf Delta. Naast specialistische dossiers bevat deze etalage een speciale pagina met Zeeuwse nieuwtjes en weetjes over energie. Daar worden maandelijks drie Zeeuwse energie-initiatieven in het zonnetje gezet.

Ook de wateretalage is een initiatief van de Zeeuwse Bibliotheek, ditmaal in samenwerking met Bibliotheek Almere. In deze etalage vind je dossiers over onder meer de watersnoodramp 1953, de stormvloedkering, de Westerschelde en het Deltaprogramma. De wateretalage nodigt je ook uit om een kijkje te nemen bij de Tentoonstelling over de Schelde in de Zeeuwse Bibliotheek.

Neem gerust een kijkje bij de digitale etalages, en verrijk jezelf met kennis. Blijf ze in de gaten houden, want in de toekomst verschijnen steeds nieuwe dossiers en thema’s.

www.digitale-etalages.nl

Anne-Marie van Houtert-Ponssen, Vakreferent en redacteur Digitale Etalage Water

 

Muziekwebluister in de Zeeuwse Bibliotheek!

donderdag, 16 mei 2013

Wat is Muziekwebluister

Muziekwebluister is een aparte online dienst van de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR) die naast de bestaande diensten van de CDR (zoals het aanvragen van titels via het bestelverkeer) aangeboden wordt. Met muziekwebluister komen meer dan 4,5 miljoen tracks beschikbaar. Op deze wijze blijft muziek een zichtbare en hoorbare plaats in de bibliotheek houden!

 muziekwebluister 2

 

Muziekwebluister in de Zeeuwse Bibliotheek

Sinds kort biedt de Zeeuwse Bibliotheek deze online dienst aan in de strandhuisjes die zich bevinden op de muziekafdeling. De muziekafdeling is gesitueerd op de begane grond van de Zeeuwse Bibliotheek.

strandhuisje muziekafdeling

Het aanbod omvat diverse muziekstromingen zoals popmuziek, klassieke muziek, jazz, wereldmuziek, Nederlandstalige muziek etc. Daarnaast biedt muziekwebluister een schat aan informatie over albums, artiesten en genres.

 

Hoe werkt Muziekwebluister

Je komt binnen in de catalogus van Muziekweb (Muziekweb is de website van de Centrale Discotheek Rotterdam) waarin je kunt zoeken naar een titel /songtitel of artiest die je wilt beluisteren. Voor wat betreft klassieke muziek zoek je in de klassieke catalogus naar componist, uitvoerende of titel. De uitgekozen tracks kun je selecteren door er een vinkje voor te plaatsen. Vervolgens kies je om het nummer direct af te spelen of toe te voegen aan een afspeellijst. Zodra je muziekwebluister verlaat wordt de speellijst gewist. Wil je echter een speellijst maken die bewaard blijft, log dan in met jouw pasnummer en wachtwoord. Je kunt dan 3 persoonlijke afspeellijsten maken die bewaard blijven.

muziekweblusiter 1

Muziekwebluister is ook heel geschikt voor het beluisteren van nieuwe cd’s of voor het opdoen van nieuwe muzieksuggesties. Wekelijks worden nieuwe cd’s toegevoegd onder de rubriek Nieuw Binnen en onder de rubriek Muziekstijlen krijg je veel suggesties om eens een andere stijl te verkennen.

 

Rea Bensch, Vakspecialist muziek

 

BoekStartochtend op de jeugdafdeling van de Zeeuwse Bibliotheek

vrijdag, 10 mei 2013

Baby- en Kindergebaren: communiceren met je kind als praten nog niet lukt
Op zaterdagochtend 13 april was onze BoekStartochtend gewijd aan het voorlezen ondersteund door gebaren. Docent babygebaren Bregje Koster van Baby- en kindergebaar toonde een groep BoekStartouders en hun baby’s hoe en welke gebaren gebruikt kunnen worden tijdens het voorlezen.

Kinderen vanaf een maand of 7 zijn al goed in staat om gebaren te onthouden en om ze te gebruiken. Praten kunnen kinderen van deze leeftijd nog niet, maar ze krijgen met het aanleren van enkele gebaren wel een manier om aan te geven wat ze willen. En ook hier weer: het allerbelangrijkst is het samen met je kindje bezig zijn. En dat het plezierig was bleek wel uit de lachende baby’s.

boekstartfoto
Voorlezen
Dat voorlezen goed is voor de taalontwikkeling voor je kind wisten we natuurlijk allang. Maar voorlezen aan baby’s? Zelfs nog voordat zij kunnen praten? Ook dat blijkt een gunstig effect op de taalontwikkeling van je kind te hebben. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat kinderen die als baby al zijn voorgelezen, later beter zijn in taal. Je kunt dus niet vroeg genoeg beginnen met voorlezen.

Boekstart
Om het voorlezen aan baby’s te promoten en te stimuleren hebben de openbare bibliotheken samen met Kunst van Lezen het leesbevorderingsprogramma BoekStart ontwikkeld.
Binnen BoekStart werken de deelnemende bibliotheken nauw samen met de gemeente en met andere partners zoals het consultatiebureau.Boekstart_3xPMS

Op de jeugdafdeling van de Zeeuwse Bibliotheek zijn we in november 2010 met BoekStart begonnen. Door middel van een brief van de gemeente met een waardebon voor een BoekStartkoffertje worden ouders gestimuleerd naar de bibliotheek te gaan en hun baby in te schrijven. Bij de overhandiging van het koffertje vertellen we in het kort wat over BoekStart, geven we wat informatie over de jeugdafdeling en vertellen we vooral ook hoe leuk en belangrijk voorlezen is.

Op onze jeugdafdeling hebben we een speciaal hoekje ingericht met allerlei soorten materialen voor baby’s zoals knisperboekjes, aanwijsboekjes, rijmpjescd’s en voelboekjes. We hebben er ook een plankje met praktische opvoedboeken voor de jonge ouders. Op de afdeling voor volwassenen staan nog veel meer boeken en tijdschriften over opvoeding. Dat BoekStart een groot succes is blijkt uit het groot aantal ingeschreven BoekStartbaby’s. Sinds de aanvang van het programma hebben we al zo’n 700 Baby’s mogen verwelkomen op onze jeugdafdeling.

Vies
Baby’s steken alles in hun mond. Dat hoort bij het leren ontdekken van de wereld om hen heen. Ze sabbelen dus ook op de BoekStartboekjes. De stoffen boekjes worden dan ook met regelmaat gewassen. Ouders mogen dit uiteraard ook zelf doen…

Een van de onderdelen van BoekStart is het organiseren van activiteiten voor ouders en baby’s. De afgelopen jaren hebben we onder andere in samenwerking met GGD Zeeland en het Consultatiebureau een bijeenkomst met een logopediste gehad. Zij vertelde onder andere over taalontwikkeling, wel of geen speentje, wel of niet duimen. Ook heeft Jet Boeke, de schrijfster van de bekende rode kater Dikkie Dik, een bezoek gebracht aan onze jeugdafdeling.

Onze collectie babyboekjes is mooi en fris, we hebben een prachtige jeugdafdeling en een enthousiast team. BoekStart is een programma dat ouders en baby’s op een vrolijke en ongedwongen manier in aanraking brengt met boeken en voorlezen. Waarschijnlijk gaan we op verzoek van enkele deelnemers aan de workshop babygebaren in de komende tijd nog een extra ouderavond organiseren over de theorie en de achtergrond van babygebaren. We houden je op de hoogte.

4beertjesensloganMarjon Mutsaers, jeugdafdeling

Links:
www.boekstart.nl
www.babygebaar.nl

Vertegenwoordiger wetenschappelijke bibliotheek buiten de provincie

donderdag, 2 mei 2013

Als wetenschappelijk medewerker krijg je nogal eens de gelegenheid om vakgenoten van andere grote en soms ook kleine, specialistische bibliotheken te ontmoeten. Er bestaat in Nederland een aantal gezelschappen waar bibliothecarissen van een bepaald vakgebied elkaar ontmoeten, nieuws uitwisselen, of afspraken maken op het gebied van collectievorming, ontsluiting en beschikbaarstelling. Deze overlegvormen lijken zich vooral op het gebied van de humaniora te bevinden. Hieronder geef ik een beeld van de uiteenlopende groepen waarin ik als conservator en vakreferent de Zeeuwse Bibliotheek (ZB) vertegenwoordig. Ook mijn directe collega’s zitten overigens in verschillende soortgelijke overlegvormen.

De conservatoren van de universiteitsbibliotheken (UB’s) en van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag (KB), gezamenlijk de UKB genoemd, hebben een formeel verband dat de ‘UKB Commissie Bijzondere Collecties’ heet. Zij hebben namens de deelnemende instellingen de bevoegdheid om gezamenlijk beleid te bepalen. Andere grote bibliotheken met erfgoedcollecties, zoals de ZB, maken daar officieel geen deel van uit, maar ze kunnen wel als toehoorders en adviseurs bij de vergaderingen aanwezig zijn. Deze commissie heeft een bestuur dat formele zaken doorspreekt. De algemene bijeenkomsten, die voor alle deelnemers bestemd zijn, hebben meer het karakter van kleine symposia. Ze zijn heel nuttig om je deskundigheid te bevorderen. Onder ‘bijzondere collecties’ worden niet alleen oude drukken verstaan, maar ook bijvoorbeeld handschriften, brieven, kaarten, beeldmateriaal en tegenwoordig ook digital born documenten.

Onder die grote Commissie ressorteren een paar meer gespecialiseerde werkgroepen. Zo heb je de Werkgroep Handschriften, (waar of Liesbeth van der Geest naartoe gaat, of ikzelf) en de Werkgroep Gedrukte Werken (hiervoor wist niemand een welluidender term te vinden), waar ik zelf lid van ben. Die werkgroepen hebben geen formele status, dus is er ook geen statusverschil tussen conservatoren van de UKB of Plus-bibliotheken (de vroegere WSF, provinciale of stedelijke bibliotheken met een Wetenschappelijke SteunFunctie). Wij maken alleen onderling werkafspraken en adviseren het bestuur van de Commissie, en via hen de overkoepelende instellingen, over te voeren beleid in zake bijzondere papieren collecties.

Als conservator heb ik tevens zitting in het nog minder formele overleg beheerders van bewaarcollecties kinderboeken en centsprenten (daarom is de naam van het overleg ook in kleine letters gespeld). Daarin vind je naar verhouding weinig UB’s, maar juist wel de KB die een enorme collectie oude Nederlandse kinderboeken heeft, en een aantal Plus-bibliotheken. Wie je er ook tegenkomt, is soms een verrassing, zoals het Museum Oud Nijkerk, het Openluchtmuseum Arnhem of de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience uit Antwerpen. Een selectie van dit gezelschap is de gebruikersgroep van het CBK (Centraal Bestand Kinderboeken), in die zin dat het CBK een deelverzameling van de landelijke catalogus Picarta is. Maar omdat de ZB niet actief meewerkt aan het CBK, houd ik het meestal bij het kennis nemen van de notulen.

Aangezien ontsluiting eveneens tot het takenpakket van de vakspecialist behoort, heb ik zitting in de Gebruikersgroep Trefwoordenthesaurus van NBD Biblion. Hierin zitten, naast medewerkers van de NBD zelf, ook vertegenwoordigers van grote openbare bibliotheken, meestal catalografen. Een woordsysteem is altijd onderhevig aan veranderingen in taal en maatschappij. Daarom moet er nogal eens overlegd worden wat nu de meest gangbare en toegankelijke term voor de bezoekers is. De ZB is een grootgebruiker van het trefwoordensysteem, omdat wij, naast de gangbare Nederlandse boeken, veel buitenlandse publicaties aanschaffen die we zelf beschrijven en indelen. De beslissing over bijvoorbeeld ‘Fietsen’ dan wel ‘Rijwielen’ ligt uiteindelijk bij NBD Biblion, maar als de meerderheid van de gebruikers een ander oordeel heeft, gaan ze meestal daarin mee.

Een vrij klein maar hecht en toegewijd overleg is dat van de vakspecialisten op het gebied van de Klassieke Oudheid. Het heeft geen officiële naam, omdat het ook geen formele status heeft. De een zegt ‘overleg klassieken’, de ander ‘specialisten klassiek cultuurgebied’, de derde ‘vakreferenten klassieke talen’. Grieks en Latijn staan centraal, maar de omvang van de vakgebieden lopen wel eens uiteen. Sommigen hebben er oude geschiedenis of filosofie bij. Toen ik me tien jaar geleden aansloot, waren het allemaal heren, en kwam meteen na mij ook de eerste vrouw erbij. Nu zijn het hoofdzakelijk dames en ben ik een van de laatste mannen. Ze vertegenwoordigen allemaal UB’s; alleen de ZB en de Tresoar uit Leeuwarden komen uit een ander segment.

 

bierensblog

Bijeenkomst van het overleg klassieke oudheid in de UB van Utrecht

Helemaal de enige man, en de enige persoon van buiten de UKB, ben ik in het evenmin formele vakspecialistenoverleg romanistiek. Daar hoort het Latijn, de voorouder van alle romaanse talen, zelf niet bij, maar wel Frans, Italiaans, Spaans en Portugees. De ZB is daar zeker op zijn plek. Wij hebben een leescollectie Franse letterkunde die niet voor die van menige universiteitsbibliotheek onderdoet. Bij het bestellen van een literaire roman zie ik dikwijls dat ik de eerste ben die de betreffende titel aanschaft. Ook onze verzameling Spaans is behoorlijk, en lezers van Italiaans en Portugees kunnen eveneens goed terecht. Dank zij het InterBibliothecair Leenverkeer (IBL) komt onze collectie aan alle openbare en wetenschappelijke bibliotheken in Nederland ten goede.

De theologen hebben weer een zeer strikte organisatievorm. Het is een vereniging, de Vereniging voor het Theologisch Bibliothecariaat (VThB), met een volwaardig bestuur met voorzitter, secretaris, penningmeester en zelfs een kascommissie. Deze vereniging is weer aangesloten bij een Europees verband van theologisch bibliothecarissen. De VThB is een aardige mengeling van UKB, twee Plus-bibliotheken (de ZB en alweer de Tresoar), en bijvoorbeeld de kleine Theologische Universiteit Apeldoorn (christelijk-gereformeerd), de abdijbibliotheek van Egmond, en ook hier weer grensoverschrijdend, de Maurits Sabbe Bibliotheek als onderdeel van de universiteit van Leuven. Er worden tamelijk bindende afspraken gemaakt, vooral tussen de UKB’s, over afstemming van de collecties, deselectie, of gezamenlijke inkoop van digitale bestanden.

Het zijn allemaal verschillende verbanden, maar toch ontmoet ik er soms dezelfde mensen op meerdere plaatsen, omdat ze net als ik een combinatie van vakgebieden onder hun beheer hebben. De frequentie van de (informele) bijeenkomsten of (officiële) vergaderingen loopt uiteen van een tot twee keer per jaar. Soms heb ik enkele maanden niets, en dan komt ineens alles vlak na elkaar. Ik ga natuurlijk ook niet naar alles toe, maar toch wel naar drie kwart van de bijeenkomsten. Het kost altijd een dag, omdat de vergaderingen op heel verschillende plekken gehouden worden. Dat kan doorheen heel Nederland zijn, soms ook in België. Zo leer je wel veel bibliotheken kennen, want aan de vergadering zit vrijwel altijd een rondleiding vast.

Gedrukte Werken 016

Vergadering van conservatoren in de ZB bij het afscheid van Ronald Rijkse

De naamsbekendheid van de ZB is mede door al deze verbanden erg groot, en zeker ook de reputatie als een ervaren instelling waarmee je rekening moet houden. Ik ben niet bang om vragen te stellen, want ik wens graag dat door middel van mijn persoon de algehele vakbekwaamheid van de ZB toeneemt. In de meeste gezelschappen ben ik terecht gekomen dank zij mijn voorgangers Ronald Rijkse en Pieter Schoonheim. Doordat de vakgebieden zich steeds meer op minder mensen concentreren, neemt anderzijds de breedte van het spectrum weer toe. De Zeeuwse eilanden zijn geen moeizaam bereikbare afgesloten wereld, maar maken, althans op bibliotheekgebied, ten volle deel uit van het grote wetenschappelijke verband.

 

Marinus Bierens, Conservator bijzondere collecties en Vakreferent buitenlandse letterkunde