De Zeeuwse Bibliotheek beschikt over vele tijdschriftenabonnementen. Niet alleen populaire, maar ook een groot aantal vakbladen en wetenschappelijke tijdschriften. In de laatst genoemde categorie worden artikelen geplaatst over ontwikkelingen in wetenschappelijk onderzoek. Deze tijdschriften zijn van belang voor onderzoekers, studenten uit het Hoger Onderwijs en geïnteresseerden die graag geïnformeerd willen worden. Er zijn verschillende ontwikkelingen die relevant zijn.
Op de eerste plaats heeft de samenleving te maken met een (nog) altijd groeiend aanbod van wetenschappelijke informatie. Jaarlijks verschijnen ongeveer 2 miljoen wetenschappelijke artikelen in 25.000 wetenschappelijke tijdschriften die door uitgeverijen worden gepubliceerd. Om een idee van de groei te geven: in 2002 werden in Nederland 19.893 artikelen gepubliceerd. In 2010 was dit gestegen tot 31.155 stuks. Afgezien van de vraag of kwaliteit gediend is met kwantiteit, is op deze plaats vooral de vraag van toegankelijkheid belangrijk.
In de huidige situatie is de toegang tot wetenschappelijke informatie in zijn totaliteit beperkt omdat alleen in universiteitsbibliotheken of de grotere openbare bibliotheken grotere wetenschappelijke collecties aanwezig zijn. De abonnementskosten van tijdschriften zijn de laatste jaren sterk gestegen door de hoge prijzen die door uitgevers worden berekend.
Door de hoge kosten en de beperkte toegang is de Open Access beweging ontstaan. Open Access behelst het gratis wereldwijd beschikbaar stellen van wetenschappelijke publicaties van vooral tijdschriften en in mindere mate boeken. Omdat veel onderzoek met belastinggeld wordt gefinancierd, is het billijk dat onderzoeksresultaten die daar uit voortkomen vrij beschikbaar moeten zijn.
Staatssecretaris Sander Dekker heeft het belang van Open Access onderkend. Zo geeft hij in zijn brief in de Tweede Kamer aan dat wetenschappelijke informatie kan helpen bij het ontwikkelen en toepassen van innovaties in het bedrijfsleven. Een ander voorbeeld is de gezondheidssector waar behandelaars via Open Access nieuwe inzichten kunnen opdoen in behandelwijzen.
Om de invoer van Open Access te bespoedigen is de staatssecretaris voornemens hiertoe wettelijke maatregelen te nemen. Hij is het wachten op andere betrokken partijen (onderzoekers, universiteiten en uitgeverijen) beu. “De verschillende ondernomen acties en gemaakte afspraken hebben echter niet geleid tot eenduidige doelstellingen en een eenduidige vorm van Open Access”. Het streven van de staatssecretaris is erop gericht per 2024 de volledige omslag naar Open Access te realiseren.
Dekker is echter afhankelijk van andere partijen met name de grote commerciële en wetenschappelijke uitgeverijen. Hij verwacht van hen een bereidwillige houding om nieuwe afspraken te maken. Uitgeverijen zullen niet makkelijk toegeven gezien de grote mate van winstgevendheid. We gaan spannende tijden tegemoet. In de tussentijd kunt u in de Zeeuwse Bibliotheek gewoon gratis gebruik maken van onze fysieke informatie of digitale informatiebestanden die ook vanaf de computer thuis zijn te raadplegen.
Cees de Blaaij, Vakreferent