Berichten met tag ‘haiku’

‘Poëzie lezen behoort tot het cement van de samenleving’

dinsdag, 28 januari 2014

Nationale gedichtendag

Op 30 januari 2014 is het Nationale Gedichtendag. Ook de Zeeuwse Bibliotheek doet mee. ‘Lezen is het cement van de samenleving. Het lezen van verhalen en gedichten helpt ons om sociaal te functioneren. Door fictie te lezen, kunnen we ons beter inleven, meer begrip opbrengen voor anderen en gemakkelijker nieuwe contacten leggen. De interactie met taal en tekst op zich heeft ook een positief effect. Wie in zijn vrije tijd voor het plezier leest – en dat kan óók non-fictie zijn – ziet zijn woordenschat en taalvaardigheid groeien en gaat daardoor weer vaker lezen.’

Bovenstaande tekst is te lezen op de website van de Stichting Lezen. Blijkbaar zit er aan het lezen in het algemeen een opvoedkundig kantje. Dat geloof ik ook meteen. Wie heeft niet ooit een roman, een gedicht of een andere tekst gelezen, waarbij hij het gevoel had dat het hem rechtstreeks uit het hart gegrepen was? Waarbij hij zich moeiteloos kon verplaatsen in de beschreven situatie en/of de hoofdpersoon. Of waarbij hij op zijn minst heeft gedacht: ‘Nu ik dit lees, begrijp ik toch beter waarom deze persoon doet wat hij doet, waarom deze versregels mij zo raken. Waarom deze woorden mij zo aanspreken.’

Logo liz

Poëzie

Poëzie kan een feest van inhoud, taal en ritme zijn, voedend voor de ziel en voor onze ontwikkeling. Niet iedereen houdt ervan, dat is bekend. Veel mensen, en zeker jongeren op de middelbare school, vinden poëzie nodeloos saai en ingewikkeld. Ze kunnen er niet goed mee overweg dat niet alles wat er staat eenduidige betekenissen heeft. Dat is jammer, want eigenlijk kan alles poëzie zijn, in gedichten bestaat er een enorme vrijheid. Zo zou het op school moeten gaan: eerst zelf schrijven en dan pas andermans gedichten lezen. Ik denk dat dan veel meer jongeren poëzie leuk gaan vinden. Als je eerst zelf hersengymnastiek hebt gedaan tijdens het werken aan een gedicht, krijg je vanzelf interesse voor echte dichters. Het is net zoals voetbal: als je zelf voetbalt, ga je ook meer en beter kijken naar hoe professionele voetballers het doen. In Middelburg wordt aan bovenstaande vaardigheden in ieder geval goed gewerkt:

AnneVegter

Dichter des vaderlands, Anne Vegter

Sinds jaar en dag bestaat de Nationale Gedichtendag, altijd op de laatste donderdag van januari. De afgelopen twee jaar zelfs gevolgd door een complete Poëzieweek. Bibliotheken, boekhandels en scholen in Nederland storten zich in deze dagen op de poëzie.

Ook de Zeeuwse Bibliotheek draagt haar steentje bij, dit jaar met een klinkend programma waarbij de Middelburgse scholen nauw betrokken zijn. In samenwerking met de School der Poëzie  is begin januari al begonnen met een posterwedstrijd. Leerlingen mochten een gedicht schrijven over het thema van Gedichtendag 2014: verwondering. Deze poster mocht mooi en passend worden versierd. Onlangs heeft een deskundige jury, bestaande uit de Middelburgse stadsdichter Theo Raats en beeldend kunstenaar Femke Gerestein, zich van de moeilijke taak gekweten om de posters de beoordelen. De prijsuitreiking vindt plaats op 30 januari 2014 tussen 16.00 en 17.00 uur in de Aula van de Zeeuwse Bibliotheek door burgemeester Harald Bergmann, tijdens een spetterende talkshow. Dichteres des Vaderlands, Anne Vegter treedt op met muziek van de Eef van Breen Group, Stadsdichter Theo Raats geeft de aftrap van een Haikuwedstrijd die de Zeeuwse Bibliotheek organiseert en van 14.00 tot 15.30 uur kan er door volwassenen en jeugd een Workshop poëzie+ worden gevolgd, waarbij Anne Vegter optreedt als ‘poëziedokter’. Kortom, een programma dat ‘staat’!

golven

Poster ‘Golven’ voor de posterwedstrijd

Wil je meemaken hoe leuk, spannend en zinvol poëzie kan zijn? Kom dan op Nationale Gedichtendag naar de Zeeuwse Bibliotheek. Je zult er geen spijt van krijgen. Overigens worden de vaak prachtige poëzieposters niet alleen in de bibliotheek tentoongesteld. Inmiddels hangen ze ook in het Stadskantoor, in de etalage van de Hema, bij Boekhandel de Drvkkery en in het Zeeuws Archief. Ga kijken en verwonder je over de poëtische vaardigheden van kinderen en jongeren. Iedereen kan dichten!

Anya Marinissen

Romanteam Zeeuwse Bibliotheek, webredacteur www.literatuurinzeeland.nl

 

Limerjij of limerik?

donderdag, 30 mei 2013

Al vele jaren besteden wij in de Zeeuwse Bibliotheek uitgebreid aandacht aan de Nationale Gedichtendag op de laatste donderdag van januari. Sinds dit jaar wordt deze poëtische dag zelfs uitgebreid tot ‘Nationale Poëzieweek’. Bekende poëzie-evenementen als Gedichtendag, de VSB poëzieprijs en Turing Nationale Gedichtenwedstrijd, bundelen hun krachten in de nieuwe Poëzieweek, er wordt heel wat af georganiseerd rondom de poëzie. Bovendien kreeg Nederland in deze week, na Ramsey Nasr, een nieuwe Dichter des Vaderlands: Anne Vegter.

Muziek

Collega Nico Out, ook bekend als kunstkenner en kunstcriticus van de Provinciale Zeeuwse  Courant, droeg op Gedichtendag op een zeer aanschouwelijke wijze poëzie voor in het Leescafé van de Zeeuwse Bibliotheek. Het thema van 2013 was muziek. Nico slaagde er uitstekend in om niet alleen gedichten over muziek voor te lezen, maar om ook door zijn manier van voordragen te laten horen, hoezeer poëzie zélf muziek kan zijn. Zijn voordracht werd afgewisseld met pianomuziek van Jos Houtzager. Nico Out speelt ook zeer verdienstelijk mondorgel en gaf samen met de pianist een swingend concert.

Limerick en de klemtoon

Deze voordracht was een uitstekend moment om de aftrap te geven voor een door de bibliotheek georganiseerde limerickwedstrijd. We wilden graag een ‘luchtig’ onderwerp voor de wedstrijd en welk genre leent zich daar beter voor dan de limerick! Een limerick is een kort versje met het rijmschema A-A, B-B, A. De meestal grappige clou komt in de laatste rijmregel naar voren. De limerick bestaat uit 5 regels: regel 1, 2 en 5 rijmen op elkaar en bestaan tevens elk uit 9 lettergrepen. Regel 3 en 4 rijmen op elkaar en bestaan tevens elk uit 5 lettergrepen. Misschien klinkt dit alsof je zo’n versje snel in elkaar zet, maar dat valt tegen. Het ritme moet namelijk precies kloppen, met andere woorden: de klemtoon  van de lettergrepen moet precies op de juiste plekken vallen, anders ‘loopt’ de zin niet. Een limerick moet je als het ware kunnen zingen.

Moeilijk

Tot 1 mei kregen geïnteresseerden de gelegenheid om per persoon twee limericks in te sturen. Er werd wel een beperking meegegeven, de limerick moest over boeken, lezen en/of de bibliotheek gaan. Dat hebben we geweten! Onze postbus liep snel vol met inzendingen, blijkbaar zijn er heel veel Zeeuwen die graag dichten. Sterker nog, we kregen zelfs inzendingen uit Brabant en België.

De vierkoppige jury van de wedstrijd had er een hele kluif aan om tot een eenduidige beslissing te komen. Veel inzendingen vielen vanzelf af, omdat de limericks niet aan de technische voorwaarden voldeden. Erg jammer, want de inhoud en de clou waren dan wel leuk. Anderen vielen af, hoe leuk en grappig ze ook waren, omdat men zich niet aan het thema had gehouden.

limerickwedstrijdDe drie prijswinnaars van de limerickwedstrijd

Confessie

We zochten natuurlijk ook naar inhoudelijk verrassende limericks, limericks die ons in de clou aan het lachen maakten of een onverwachte wending kregen. Uiteindelijk vonden we drie winnaars, die op zaterdagmorgen 25 mei hun prijs kregen uitgereikt in de Zeeuwse Bibliotheek.

Op drie eindigde Miep de Waard met Een pukkelige puber. De tweede prijs werd gewonnen door Bep Grootendorst met De sof. Coenraedt van Meerenburgh kreeg welverdiend de eerste prijs met het grappige Confessie. De winnaars ontvingen een boekenpakket met inspirerende boeken op het gebied van literatuur en poëzie en een bedrag aan boekenbonnen. Een twaalftal ingezonden limericks kreeg bovendien een ereplaats op de videowall in de bibliotheek.

Haiku

Met voldoening kijken we terug op de wedstrijd, vooral ook omdat gebleken is dat zoveel Zeeuwen het leuk vinden om met taal aan de slag te gaan, er mee te spelen. Daarom komt er volgend jaar opnieuw een wedstrijd. Op Gedichtendag 2014, 30 januari, vindt de aftrap plaats van een Haikuwedstrijd. In de zomer van 2014 zal er in Middelburg een haikufestival plaatsvinden en daar willen we graag bij aansluiten. De uitslag van de wedstrijd zal bij de opening van het festival worden bekendgemaakt. Houd onze website dus in de gaten, zodat je de informatie hierover niet mist.

Wij hopen jullie natuurlijk te ontmoeten als enthousiaste taalliefhebbers en haikudichters!

Anya Marinissen, Romanafdeling

J.C. van Schagen, een niet vergeten Zeeuwse dichter

dinsdag, 6 november 2012

Treffende haiku over zee en land op de achterkant van de drie kiosken op de Middelburgse Markt, heb je ze al gezien? Heel toepasselijk gelinkt aan het product dat in de kiosk wordt verkocht. Een haiku over een visje op de viskraam en eentje over helmgras op de bloemenkraam. Een haiku over het kind en de zee siert de ijskiosk.

Sprekende Gevels
Eind augustus, op een nazomerse, zonnige vrijdagmiddag stond er een gezelschap poëzieliefhebbers op de Markt. Ed de Graaf, Middelburgse wethouder van Cultuur, onthulde de drie haiku van de Zeeuwse dichter J.C van Schagen (1891-1985). Thea Everaers, initiatiefneemster van het project Sprekende Gevels  en lid van de Werkgroep Poëzie had het wederom voor elkaar om toestemming van de gemeente Middelburg te ontvangen voor het plaatsen van gedichten over ‘zee en land’ van, natuurlijk, Zeeuwse dichters.
Inmiddels zijn er al een heleboel gedichten te zien op blinde muren in de Middelburgse binnenstad en kan er een heuse poëzieroute worden gelopen. Het is de bedoeling dat er uiteindelijk vijfentwintig gedichten worden geplaatst.

Het wijze visje
dat in het natte zand leeft
vindt de zee te groot

Van Schagen
Als webredacteur van Literatuur in Zeeland (de website van de Zeeuwse Bibliotheek over ‘alles’ wat er op literair gebied in Zeeland speelt) word ik regelmatig uitgenodigd om naar de feestelijke onthulling van een nieuw gevelgedicht te komen. Daar ben ik blij mee, ik kan er op de website aandacht aan besteden; er is het dossier Project Sprekende Gevels te vinden, waar alle tot nu toe geplaatste gedichten zijn te lezen. Maar natuurlijk is het gewoon erg leuk om er als poëzieliefhebber bij betrokken te zijn. De keer dat de haiku van Van Schagen op de markt werden onthuld, was ik extra enthousiast. Ik woon namelijk al drieëntwintig jaar in het huis waar Van Schagen zijn jeugd heeft doorgebracht.

Van mij
Daar ben ik best een beetje trots op, ik zal in ieder geval niet nalaten om het rond te bazuinen aan ieder die het weten wil, Van Schagen is ook een beetje ‘van mij’. Ik bezit een foto die in de jaren dertig is genomen in mijn woonkamer, van de jonge Van Schagen met zijn ouders. Bovendien is er zijn gedicht Frühlingslied (Lentelied), waarin Van Schagen zijn moeder beschrijft, die in míjn tuin naar de ondergaande zon kijkt. Enkele jaren geleden werd dit gedicht tot mijn verrassing verfilmd door de Zeeuwse cineast Erik de Bruyn, met de bekende actrice Halina Reijn in de hoofdrol.

windje komt uit zee
strijkt laag door het helmgras
en valt daar in slaap

Naïef
Je zou kunnen denken dat Van Schagen een vergeten Zeeuwse dichter is, die voor ons eigenlijk niet meer de moeite waard is om kennis van te nemen. Maar zijn debuut Narrenwijsheid, dat eerst in De Stem verscheen (1922), en later meerdere malen apart werd uitgegeven, is het zeker nog waard om te lezen. Het zijn scherp geschreven, melancholische prozagedichten, die nog steeds kunnen raken. Van Schagen schrijft in een ‘naïeve’, soms kinderlijk verwonderde stijl.

Haiku
De haiku op de markt laten dit laatste ook duidelijk zien. Hij hechtte er later in zijn leven steeds meer waarde aan om gecomprimeerd en eenvoudig uit te drukken wat hij voelde. Het verklaart ook zijn voorkeur voor deze Japanse versvorm.

Verloren duinen
een kindertijd ver in zee
en zo verdwenen

Eerbetoon
De ruimte ontbreekt hier natuurlijk om uitgebreid in te gaan op het werk van Van Schagen, die overigens ook grafisch kunstenaar was. Toch hoop ik dat je interesse is gewekt. Deze ‘vergeten’ Zeeuwse dichter, wiens werk gelukkig toegankelijk wordt bewaard in de collectie van de Zeeuwse Bibliotheek, is het waard om als Zeeuwse literaire coryfee te worden opgetekend. De haiku op de Markt zijn in ieder geval een mooie blijvende herinnering. Hulde aan het project Sprekende Gevels!

Helaas staan de bovenstaande, puntige gedichtjes niet op de gevel van mijn huis…

Anya Marinissen,
Webdredacteur www.literatuurinzeeland.nl

Naschrift: Eind september is intussen het twaalfde gevelgedicht geplaatst op  een muur van Singelstraat 70: Mare Nostrum van Henri Looymans, de huidige stadsdichter van Middelburg. Eind oktober werden daar aan toegevoegd op een muur van Seisstraat 1 een gedicht van Juul Kortekaas en een gedicht van P.C. Hooft-prijs winnaar Hans Verhagen op een muur van Kromme Weele 26.