dirigenten « ZB Bibliotheek van Zeeland

125 jaar Concertgebouw Amsterdam

woensdag, 13 februari 2013

Het Concertgebouw

Het Concertgebouw heeft een belangrijke plaats ingenomen in de geschiedenis van Amsterdam. In april 1888 werd het gebouw geopend. Architect was A. L. van Gendt. Het gebouw lag 125 jaar geleden nét buiten Amsterdam en werd omringd door weilanden. Dat kunnen we ons nu nog nauwelijks voorstellen.

Het gebouw kreeg in november van 1888 een eigen orkest, samengesteld uit de beste musici: het Concertgebouworkest. Sinds 1988 mag het orkest zich Koninklijk noemen, afgekort KCO.

Jubileum
In dit jubileumjaar wordt door het Concertgebouw en het KCO elke maand een decennium uit het lange bestaan uitgelicht. In de maand februari wordt er aandacht besteed aan de jaren 1900-1909.

Het Concertgebouworkest

Op het programma staat onder meer de Eerste Symfonie van Gustav Mahler. De naam Mahler is onlosmakelijk verbonden met het Concertgebouw en met het KCO. Mahler zelf dirigeerde het orkest in 1903 en was bevriend met Willem Mengelberg, de chef-dirigent. Mahler voelde dat zijn muziek door het orkest werd begrepen. Zo ontstond de lange beroemde traditie die al een eeuw standhoudt.

Gustav Mahler

Niet alleen Mahler kwam naar Amsterdam. Ook andere componisten kwamen naar Amsterdam om hun werken te dirigeren of als solist op te treden. Enkele namen: Richard Strauss, Ferruccio Busoni, Sergej Rachmaninov, Arnold Schönberg. Ze zullen allemaal de revue passeren dit jaar.

Willem Mengelberg

Bach
In maart is muzikaal Nederland in de ban van de Matthäus-Passion van J.S. Bach. Ook het KCO. Vanaf 1899 werd de Matthäus jaarlijks uitgevoerd door het orkest onder leiding van Willem Mengelberg. De interpretatie van deze beroemde muziek heeft in de loop van de 20ste eeuw een grote ontwikkeling doorgemaakt. Mengelberg’s uitvoeringen waren massaal en overweldigend. Tegenwoordig wordt de historische uitvoeringspraktijk gerespecteerd en wordt het klankbeeld uit de tijd van Bach benaderd.

Beroemde solisten
De bijzondere aantrekkingskracht van het Concertgebouw en het KCO wordt gevormd door de combinatie van een uitzonderlijk orkest, de beste dirigenten en de unieke akoestiek. In de loop van de nu ruim twaalf decennia werden hier de grootste componisten en solisten verwelkomd. Enkele namen: Fritz Kreisler, Pablo de Sarasate, Maria Callas (foto), Yehudi Menuhin, Sergej Rachmaninov, Igor Stravinsky, Maurice Ravel.

Maria Callas

Zes chef-dirigenten
In de 125 jaar dat het Koninklijk Concertgebouworkest bestaat, heeft het orkest slechts zes chef-dirigenten gehad. Wat is een chef-dirigent? Dat is een dirigent die voor langere tijd met het orkest werkt aan een identiteit, een klankbeeld, repertoire verkent en perfectioneert. Deze stabiliteit heeft ertoe bijgedragen dat het orkest een homogeen gezelschap is dat elke componist perfect aanvoelt en uitvoert. Wie zijn deze zes?
In goede volgorde: Willem Kes, Willem Mengelberg, Eduard van Beinum, Bernard Haitink, Riccardo Chailly en sinds 2004 Mariss Jansons (foto).

Mariss Jansons

Niet alleen klassiek
Een klassieke muziektempel? Het Concertgebouw is van het begin af aan in gebruik geweest voor veel verschillende evenementen- er zijn zelfs bokswedstrijden in gehouden. Vanaf de twintiger jaren hebben er vele jazz-artiesten opgetreden (o.a.Louis Armstrong, Billie Holiday, Count Basie, Lionel Hampton, Chet Baker), popartiesten (o.a. Aretha Franklin, Pink Floyd, Frank Zappa, The Who, Paul McCartney). McCartney in de song Rock Show : “If there’s a rock show at the Concertgebow/ They’ve got long hair at the Madison Square….”
Ook wereldmuziek heeft zich gepresenteerd in het Concertgebouw met in 2002 het Zijderoute Festival, in 2008 het Amsterdam India Festival en in 2011 nog het Brasil Festival.

Concertzaal Middelburg
De Concertzaal te Middelburg heeft overeenkomsten met het beroemde Gebouw in Amsterdam: het is natuurlijk veel kleiner, maar de vorm van de zaal en het podium doet sterk denken aan de Grote Zaal in Amsterdam. Ook de zaal in Middelburg, in feite de enige echte concertzaal in Zeeland, is sinds jaar en dag bekend om de akoestiek, die uitermate geschikt is voor kamermuziek, maar wellicht niet helemaal opgewassen tegen de grotere orkestwerken uit de Romantiek. In 1896 werd het gebouw aan de Singelstraat aangekocht om verbouwd te worden tot concertzaal. Architect was J.A. Frederiks.

Concertzaal Middelburg