In gesprek met Christian Blaha, componist
Christian Blaha (1972) is op de Zeeuwse muziekpodia geen onbekende- een bescheiden verschijning die zich als veelzijdig musicus beweegt tussen popkoor en symfonieorkest.
Deze maand gaat met het Zeeuws Orkest onder leiding van Ivan Meylemans Blaha’s Eerste Symfonie in première. Een goede reden voor een gesprek.
Christian Blaha
Blaha studeerde compositie, koordirectie en piano aan het Brabants Conservatorium, en studeerde in Amsterdam orkestdirectie bij Ed Spanjaard. Op zijn website www.christianblaha.nl lees ik meer over de mensen met wie hij werkte, zijn initiatieven en werkgebied. In 2014 nam violist Mathieu van Bellen zijn sonate voor viool solo op. Blaha is tevens docent compositie aan de University College Roosevelt in Middelburg.
Componeren vormt de kern van zijn muzikale activiteiten; hij is niet voor niets cum laude afgestudeerd en enkele van zijn composities werden bekroond. Maar daarnaast vindt hij het erg prettig om te werken met heel veel soorten muziek en met uiteenlopende muzikanten en zangers. Dat tekent de mens.
Het Zeeuws Orkest voerde al eerder werk van hem uit: tien jaar geleden stond de compositie “Michael en de draak” op het programma onder leiding van dirigent Joan Berkhemer.
Nu dus de Eerste Symfonie, die als titel “Jahreszeiten” heeft meegekregen. Deze symfonie werd in 2009 voltooid. Op mijn vraag of er contact is met het orkest en dirigent over de uitvoering en interpretatie zegt hij: “Ik heb natuurlijk wel contact gehad over de materialen en dergelijke. Ik zal bij de repetities aanwezig zijn, misschien zelfs wat kunnen repeteren. Dat hangt een beetje af van de afspraken die we kunnen maken, maar het zou prettig zijn om direct met het orkest te kunnen communiceren.”
De symfonie heeft als titel “Jahreszeiten”. Ik wil graag weten waarom hij, net als zoveel andere componisten, de seizoenen als inspiratie koos.
“Het is een mooi gegeven. Een symfonie heeft vier delen: er zijn vier seizoenen. Er is de herfst met een wat somberder gedeelte, een uitbundigere winter met bijvoorbeeld schaatstaferelen, de lente met vogelgeluiden. Eigenlijk vind ik het niet zo belangrijk hoe het heet, muziek is natuurlijk abstract en het is niet mijn bedoeling verwachtingen te wekken. Hoe iemand muziek ervaart is zo subjectief. Maar er is thematiek en verbinding in de symfonie, alle delen hebben met elkaar te maken. Bij dit werk kwam in de loop van het componeren bij mijzelf de behoefte om deze titel mee te geven.”
De symfonie als vorm klinkt behoorlijk klassiek. Heeft dit te maken met een bepaalde voorkeur?
“Het symfonieorkest is zelf een organisme dat is voorgekomen uit een lange ontwikkeling in de muziekgeschiedenis. Wanneer je je als hedendaags componist met experimentele zaken bezighoudt, kun je ervoor kiezen om te schrijven voor een modern, flexibel ensemble. Maar je kunt ook gebruik maken van iets wat er al is, en daar nieuwe inhoud aan geven. Voor beide is wat te zeggen en het één sluit het ander niet uit. Ik vind het mooi om een verbinding te zoeken. Het zijn hele goede vormen, vind ik.”
Verbindingen zoeken, leggen. Zou dat ook de reden zijn waarom Blaha zich op zulke uiteenlopende muzikale gebieden beweegt? Van musical tot symfonie, gastdirigent van brassband, docent en onderzoeker bij de UCR.
“Cross-overs zijn zo leuk en interessant om te doen, mensen ontmoeten die hun passie voor muziek vormgeven. Ik geef les aan enkele studenten aan de UCR, dat is heel inspirerend. En het verschil tussen een kamerorkest en een brassband, dat is zo mooi allemaal, al die verschillende culturen. En het enthousiasme van een koor, bijvoorbeeld. Ik vind het belangrijk om al die dingen af te wisselen. Je interesse moet zo zijn dat je niet zegt “in deze kamer kom ik niet” of “dat milieu spreekt me niet aan”- overal vind je een eigen sfeer en het is prachtig om overal van te proeven.
En je leert van elke groep, elk orkest, elk koor. Als je zelf dirigeert, dan kun je, zeker als het je eigen werk betreft, meteen merken dat iets niet loopt en je dan afvragen waarom dat zo is. Met musici werken maakt je ervan bewust dat wat je hebt genoteerd een fysieke kant heeft. Dat is een verbinding die componisten vaak noodgedwongen moeten missen.”
Op de vraag of er iets is wat hij graag zou willen maken, iets waar hij nog niet aan toe is gekomen omdat tijd of opdracht ontbreekt, bijvoorbeeld opera of iets anders, antwoordt hij:
“Ja, een opera is wel heel interessant natuurlijk. Ik ben wel geïnteresseerd in multidisciplinaire zaken: muziek en beeld, muziek en tekst, muziek en geluid. Muziek in bredere context, ik heb al eens iets gedaan. Groter opgezette stukken met een verhaal, daar is opera/muziektheater natuurlijk ideaal voor. En daarbij kijken naar de mogelijkheden voor cross overs. Bij het kamerorkest TY deden we 2 jaar geleden iets met een rapper. Onderzoeken, uitproberen, klassiek met pop-elementen, tango. Proberen uit de voorspelbare hoek te komen; er zijn zoveel mooie elementen in zowel lichte- als klassieke muziek. Vaak worden die grenzen wat scherp getrokken en dat is jammer.”
“Meestal doe ik nu dingen op eigen initiatief. Een opdracht krijgen is de laatste jaren steeds zeldzamer geworden, dat hoor ik ook van collega’s. Tot een jaar of drie geleden liep het nog best goed, maar nu is het minder. Componeren is het belangrijkste voor mij.”
“Momenteel werk ik samen met Peter Slager van Bløf aan een avondvullend muziektheaterstuk, we zijn ongeveer halverwege, het is een mooi nieuw project.”
Ik hoop dat die opdracht voor een opera komt voor Christian Blaha, en ondertussen wachten we met belangstelling op de voltooiing en uitvoering van het nieuwe werk.
Het Zeeuws Orkest
De Eerste Symfonie, “Jahreszeiten” van Christian Blaha wordt uitgevoerd door Het Zeeuws Orkest onder leiding van Ivan Meylemans op donderdag 19 maart in het Scheldetheater in Terneuzen; op vrijdag 20 maart in de Zeeuwse Concertzaal in Middelburg en op zaterdag 21 maart in De Mythe in Goes. Op het programma staat verder de Ouverture Gijsbrecht van Aemstel van Johannes Verhulst en het 2e Pianoconcert van Rachmaninoff met als solist Wibi Soerjadi.
Els van de Wijdeven-Millenaar, muziekspecialist
Bronnen:
foto Blaha – www.christianblaha.nl
foto Het Zeeuws Orkest – www.zeeuwsorkest.nl