Berichten met tag ‘informatie’

Digitale duurzaamheid van publicaties

dinsdag, 7 februari 2017

Digitalisering speelt overal een steeds grotere rol
In de medische wetenschap, in de auto-industrie, van de huiskamer tot de uitgeverij, van bibliotheek tot wetgeving; overal wordt gebruik gemaakt van digitale technieken, digitale informatie en digitale weergave van die informatie. Deze digitalisering leidt tot steeds meer informatie. Het maken en vastleggen van grote hoeveelheden informatie is gemakkelijker in digitale en geautomatiseerde vorm dan het ooit was in papieren vorm. Maar digitale informatie is daarnaast ook erg kwetsbaar.

Kwetsbaarheid van digitale informatie
Digitale bestanden bestaan uit reeksen enen en nullen (010100001011110). Het zoekraken van een van die tekens, door bijvoorbeeld een storing, is genoeg om het hele bestand onbruikbaar te maken en de informatie onleesbaar te maken. Digitale bestanden zijn abracadabra zonder computers en software. Eigenlijk werken ze alleen goed met de computer en de software waarop ze gemaakt zijn. Bij het in gebruik nemen van een nieuwe computer, is er een kans dat de oude bestanden het niet meer doen. Natuurlijk proberen de leveranciers wel mogelijkheden te leveren om bestanden om te zetten naar de nieuwe computer, maar die technieken zijn nog verre van perfect en fouten zijn daardoor bijna onvermijdelijk.

Beperkte houdbaarheid van informatiedragers
Naast de kwetsbaarheid van de bestanden zelf is er de kwetsbaarheid van de dragers waarop de informatie bewaard wordt. Ze kunnen in onbruik raken (diskettes, floppy disks) of simpelweg kapot gaan. Ook informatie die op het internet staat, is in gevaar. Iedereen kent de foutmelding “404 – bestand kan niet gevonden worden”. De informatieketting breekt als een website verhuist of opgeheven wordt, en er wordt geen verhuisbericht bijgeleverd. Online informatie heeft vaak geen unieke vindplaats of uniek onveranderlijk nummer waarnaar je kan verwijzen. Dat is voor alle internetgebruikers vervelend, maar voor de wetenschappelijke wereld rampzalig: verwijzingen in wetenschappelijke artikelen kunnen niet meer worden geraadpleegd.

Duurzame toegang garanderen: ontwikkelingen in Nederland
Het bewerkstelligen van digitale duurzaamheid is een van de grootste uitdagingen van de huidige generatie. Wij zijn de eersten die methoden en grootschalige systemen hebben moeten ontwikkelen om digitale objecten in authentieke vorm voor de toekomst raadpleegbaar te houden. In de afgelopen jaren zijn er in Nederland flinke stappen gezet door het ontwikkelen van methoden en systemen voor duurzame opslag van en toegang tot digitale objecten. De Koninklijke Bibliotheek (KB) bijvoorbeeld liet in het begin van de 21ste eeuw een operationeel e-depot voor digitale publicaties bouwen. Beeld en Geluid behoort tot de internationale kopgroep op het gebied van beheer en behoud van digitaal audiovisueel erfgoed en het Nationaal Archief breidt haar huidige e-depotvoorziening uit tot een gemeenschappelijke infrastructuur voor de digitale archieven in Nederland. Tot slot beschikt DANS over een digitaal archief voor onderzoekdata dat terug gaat tot de jaren zestig van de 20e eeuw.

Als één ding voor alle betrokkenen duidelijk is, dan is het wel dat digitale duurzaamheid een activiteit is die alleen in een gezamenlijke aanpak tot goede resultaten kan leiden: het vergt simpelweg te veel verschillende kwaliteiten om door één instelling gedaan te worden. Doordat het digitale speelveld voortdurend wijzigt, is blijvend onderzoek en samenwerking nodig. (Bron: Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid)

Digitale duurzaamheid van eigen ZB publicaties
ZB| Planbureau heeft van oudsher veel opdrachten voor het doen van onderzoek en het publiceren daarover in rapporten. Naast de papieren uitgaven in de eigen boekcollectie en weergave van recente publicaties op de eigen website heeft ZB gezocht naar een duurzame opslag voor de digitale versies van deze rapporten. De digitale uitgaven van ZB en voorgangers zijn nu grotendeels met terugwerkende kracht opgenomen in het e-depot van de KB. Via dit kanaal zijn de publicaties van het Planbureau ook te vinden in diverse universiteits-, landelijke en internationale catalogi. Hiermee is het bereik en de digitale duurzaamheid van onze publicaties aanmerkelijk vergroot.

.

Voorbeeld in het e-depot van KB: De statistische atlas “Leven in Zeeland”.

Adriënne Withagen

Toekomst en bibliotheekscenario’s

dinsdag, 2 februari 2016

Veel openbare bibliotheken worden uitgedaagd om zich opnieuw in de samenleving te positioneren. Een duurzame verankering is geen gemakkelijke opgave omwille van de snel veranderende sociale, politieke en technologische veranderingen. De vraag ‘waar moet het heen met de bibliotheek’ is dan ook logisch.

WCS_extreme_covers2.indd

In 2014 publiceerde de Koninklijke Bibliotheek vier mogelijke scenario’s voor de ontwikkeling van de bibliotheek in 2025. Met deze scenario’s wordt de rol van bibliotheek in de samenleving opnieuw gedefinieerd. In alle deze scenario’s spelen overheid en private en andere publieke partijen een rol.

Het eerste scenario is transformatie. In dit scenario financiert de overheid de bibliotheek weliswaar maar neemt de concurrentie van private partijen toe. In enkele Nederlandse gemeenten zoals Buren en Waterland wordt de bibliotheekvoorziening privaat geëxploiteerd, aangezien de lokale overheden deze dienstverlening hebben uitbesteed aan een commercieel bedrijf. Een niet gering probleem  in deze specifieke gevallen is  dat dergelijke bibliotheekvoorzieningen geen deel uitmaken van het  landelijk bibliotheekstelsel en er dus geen interbibliothecair leenverkeer met de rest van Nederland mogelijk is.

In het tweede  scenario -evolutie- blijft de overheid  subsidiëren en zijn er geen andere concurrenten. In dit scenario is geen sprake van een snelle ontwikkelingen of radicale wijzigingen. De vraag is of bibliotheken op deze wijze  voldoende snel kunnen anticiperen op maatschappelijke  ontwikkelingen. Het derde scenario is het integratie-scenario. De functies van de bibliotheek worden geïntegreerd met die van een andere organisatie. De nieuwe organisatie krijgt een multifunctioneel karakter. De ontwikkeling in Middelburg door de integratie van de eerdere Stichting Scoop en de Zeeuwse Bibliotheek  is hiervan een goed voorbeeld.

In het vierde scenario houdt de openbare bibliotheek op te bestaan. Dit is de zogenaamde sterfhuisconstructie, waarbij financiële ondersteuning van bibliotheken door de overheid wordt beëindigd. Meerdere functies van de bibliotheek komen te vervallen en andere partijen zorgen voor nieuwe (goede?) alternatieven. Daarnaast kunnen burgers hun informatie uit andere bronnen halen. De landelijke overheid werkt daar aan mee.

De Koninklijke Bibliotheek  introduceerde per 1 januari  j.l. het afzonderlijke digitale lidmaatschap speciaal bedoeld voor de steeds grotere groep lezers die geïnteresseerd is in het lezen van e-books. Het tarief van €42  is aan de relatief hoge kant en het praktische probleem blijft dat verschillende tarieven voor het lenen van fysieke en digitale boeken langs elkaar blijven bestaan. Er wordt door de branche echter gewerkt aan een harmonisatie. Het is even afwachten hoe dit zich ontwikkelt.

openingstijden bibliotheek

De vraag is interessant in hoeverre een bibliotheek die volledig steunt op private middelen succesvol kan zijn. In de 18e eeuw bestonden al winkelbibliotheken, gedreven door boekhandelaren die boeken gingen uitlenen als nevenactiviteit. Het doel was geld verdienen en het uitlenen zelf had verder geen ideële achtergrond. De Groningense boekverkoper E. Artel rekende in 1841 f 5,50 voor een lidmaatschap van een jaar. Precieze aantallen van winkelbibliotheken zijn niet bekend. Alleen al in Amsterdam bestonden kort na de oorlog nog ruim 100 winkelbibliotheken, maar deze verdwenen daarna snel.

In Engeland is de London Library  een voorbeeld van een goed functionerende, geoutilleerde bibliotheek zonder overheidssteun. Deze wetenschappelijke bibliotheek bestaat reeds sinds 1841 en beschikt intussen over een collectie van 1.000.000 titels. De leden kunnen tevens een ruime digitale collectie raadplegen.

london-library

De instandhouding van de London Library gaat gepaard met hoge kosten en de prijs van een individueel lidmaatschap bedraagt daarom 495 Pond per jaar (ca. € 655). Hoe het ook zij, blijkbaar is de tariefstelling geen belemmering voor het functioneren van de bibliotheek. Nieuwsgiering: je kunt een hier kijkje nemen in de London Library. De vraag is vervolgens: kan iets dergelijks ook in Nederland? Wellicht wil een durfkapitalist wel investeren…

Cees de Blaaij, vakreferent

Culturele Informatiemarkt 2010

maandag, 6 september 2010

Op zaterdag 11 september wordt de jaarlijkse Culturele Informatiemarkt gehouden in de Zeeuwse Bibliotheek. Het is een kleine Zeeuwse versie van de Uitmarkt. Vrijwel alle culturele- en educatieve organisaties op Walcheren zijn hier vertegenwoordigd.

kraam4

Er zijn doorlopend (muzikale) optredens en presentaties, zowel binnen als buiten. Ook kunnen bezoekers meedoen aan enkele workshops en wordt er een proefles yoga aangeboden. Dé manier om voor het komende seizoen te bepalen welke activiteit of cursus u wilt volgen.

Dit jaar is er voor het eerst gelijktijdig een boekverkoop van afgeschreven bibliotheekboeken op het Plein. Voor elk wat wils dus. En dat is nog niet alles, want op iedere etage van de Zeeuwse Bibliotheek is wel iets te doen.

Op de eerste verdieping hangen 79 foto’s van Zeeuwse fotoclubs die meededen aan de Zeeuwse Fotosalon 2010. Hiernaast is het onlangs gerealiseerde Infoplein, waar informatie van non-profitorganisaties is te vinden.

In het Zeeuws Documentatiecentrum op de tweede verdieping is een expositie ingericht met foto’s van de Zeeuwse Kustmarathon 2009, gemaakt door Dennis Wisse.

Kom gerust langs op 11 september en proef het nieuwe seizoen!

Machteld Berghauser Pont, communicatie