ZB Bibliotheek van Zeeland

Krantenbank Zeeland telt meer dan 1 miljoen pagina’s

6 maart 2012

Sinds 20 februari 2012 is in Krantenbank Zeeland een belangrijke uitbreiding gerealiseerd. Met de komst van de laatste twaalf jaargangen van de PZC (1999-2010) is de krantenbank uitgegroeid tot een databank met meer dan één miljoen pagina’s. Daarmee hoort Krantenbank Zeeland bij de drie grootste krantenbanken van Nederland.

Zaterdag 7 april 1973, een nieuwe naam: PZC

Alle jaargangen van de Provinciale Zeeuwse Courant zijn vanaf de oorlogsdagen van 1940 (nog onder diverse namen) tot 1973, toen de krant onder de eigennaam PZC uitkwam en tot en met 2010 in te zien. De jaargang 2011 zal in de loop van dit jaar beschikbaar komen. Bezoekers hoeven dus alleen nog maar naar de bibliotheek toe te komen als ze in de lopende jaargang van de PZC willen lezen.

Inmiddels weten bezoekers Krantenbank Zeeland van over de hele wereld te vinden. Zo komen er meer dan tweeduizend bezoekers per jaar uit de Verenigde Staten, maar ook vanuit Namibië, Vietnam en Peru mag de krantenbank zich in een warme belangstelling (van oud-Zeeuwen?) verheugen.

Krantenbank Zeeland telt momenteel 1.271.176 krantenpagina’s, maar dat worden er dit jaar nog meer dan anderhalf miljoen. Daarmee nestelt de Zeeuwse Bibliotheek zich bij de grootste krantenbanken van het land samen met die van de Koninklijke Bibliotheek, Gemeentearchief Leiden en de Leeuwarder Courant.

PZC, vrijdag 1 oktober 2010.

Kranten die in 2012 nog bij Krantenbank Zeeland komen zijn: de Maas- en Scheldebode 1886-1937, de Zeeuw 1919-1944, de Vrije Zeeuw 1944-1975, Domburgsch Badnieuws 1883-1987 en de Middelburgsche Courant 1758-1853. Die laatste krant, een voorloper van de PZC, is al vanaf 1854 beschikbaar en de jaargangen 1758 t/m 1853 van de Middelburgsche Courant zijn nu al raadpleegbaar bij de Koninklijke Bibliotheek. De PZC en andere Zeeuwse kranten zijn te vinden op Krantenbank Zeeland.

Provinciale Zeeuwse Courant, maandag 3 januari 1955. Alle overgenomen kranten worden nog onder de naam vermeld.

Johan Francke, Informatiespecialist

Tags: digitalisering, Kranten, Krantenbank Zeeland, PZC
Geplaatst in Algemeen, Collecties | 2 Reacties »

Vriendschap en de Boekenweek 2012

23 februari 2012

Boekenweek in café restaurant Vriendschap

De Zeeuwse Bibliotheek viert de Boekenweek 2012 (14-24 maart) met het mooie thema Vriendschap en andere ongemakken niet in eigen huis, maar op een andere, wel zeer toepasselijke locatie: café restaurant Vriendschap aan de Markt 75 in Middelburg, waar allerlei boekenweekactiviteiten zullen plaatsvinden.

Vriendschappen tekenen het leven
Tegenwoordig, de tijd van Facebook, Hyves en Twitter, draait het ogenschijnlijk vooral om hoevéél vrienden je hebt. Maar uiteindelijk gaat het toch om de waarde van vriendschappen en om die ene vriendschap voor het leven. Dat klinkt natuurlijk prachtig, maar het onderhouden van een levenslange vriendschap kan best lastig zijn. Sla de literatuur er maar op na.

Vriendschap in de literatuur

vrriendschappalmen Het ideaalbeeld van een zielsverwantschap die een heel leven duurt vinden we terug in De vriendschap (Connie Palmen) en De eenzaamheid van de priemgetallen (Paolo Giordano).

De realiteit van alledag werkt verwijdering of zelfs verraad in de hand, zoals in De vliegeraar (Khaled Hosseini) en recenter in Tikkop (Adriaan van Dis).

Sommige vriendschappen zijn verboden, denk aan Het lelietheater (Lulu Wang) en De jongen in de gestreepte pyjama (John Boyne).

Of ze horen bij specifieke periodes in het leven, bijvoorbeeld de studentenvriendschappen in Bij nader inzien van Voskuil.

Kortom, Vriendschap en andere ongemakken laat het beste en het slechtste in menselijke relaties zien, een universeler thema voor de Boekenweek kunnen wij ons niet wensen!

Programma

In samenwerking met café restaurant Vriendschap heeft het Romanteam van de Zeeuwse Bibliotheek een afwisselend programma met activiteiten samengesteld:

Vrijdag 16 maart muziek met Duo Kruisbrink & Van Essen

kruisbrinkvanessen Zangeres Franka van Essen en gitariste Annette Kruisbrink brengen tussen 16.00 en 18.00 uur liedjes en liederen over allerhande ‘vriendschappen’, zoals een grappige vriendschap tussen een vlieg en een bromvlieg op tekst van Annie M.G. Schmidt, het bekende Zie je van Herman Gorter, een romantische vriendschap met een Hij of Zij van Hans Lodeizen en van Daan Zonderland de vriendschap tussen De Kok van Mariënbad en zijn Rosalinde en De Zeven Zusters die vriendschappelijk gezamenlijk om zeep gaan.

Woensdag 21 maart muzikale kindermiddag met verhalen

Op deze woensdagmiddag, speciaal voor kinderen en hun ouders, lezen schrijver/performer Rieks Veenker en het duo Alice en Beatrijs verhalen voor. Kom luisteren naar Kikker is kikker of naar Bang Mannetje en geniet mee. Met veel muziek en interactie, voor kinderen van 6 t/m 9 jaar. Rieks Veenker is o.a. bekend van het jeugdboek Sterre en van de (muzikale) Beestige Morabels. Vanaf 15.00 uur zijn er 3 voorleessessies van 30 minuten, met pauzes tussen de sessies.

Vrijdag 23 maart Literaire Vriendschaps Quiz, test uw kennis!

Onder de bevlogen leiding van quizmaster Sip Beth, kun je in teamverband meedoen aan een literaire quiz. Eindelijk je kans om je kennis op dit gebied te laten zien: uit welke roman komt toch dat grappige fragment en bij welk verhaal hoort die bekende cover? Is dat boek nu wel of niet verfilmd? Ken je je klassiekers? En welke auteur staat er op dat portret? Literatuurliefhebbers zijn van 15.00 tot 18.00 uur van harte welkom om hun kennis te komen testen, maar ook als toeschouwer kun je natuurlijk literair meegenieten!

Prijzen
De winnaars van de quiz krijgen als eerste prijs bonnen t.w.v. € 50,- per deelnemer, te besteden in café restaurant Vriendschap, de tweede prijs bestaat uit bonnen t.w.v. € 25,- per deelnemer en de derde prijs bonnen t.w.v. € 10 per deelnemer.

Inschrijven Literaire Quiz tot 22 maart
Inschrijven kan tot 22 maart 2012, met een zelfgevormd team van twee tot vier personen via een formulier in de Zeeuwse Bibliotheek of in café restaurant Vriendschap, via www.zeeuwsebibliotheek.nl of romanafdeling@zeeuwsebibliotheek.nl. Er kunnen zich maximaal 10 teams aanmelden, wees er dus snel bij!

Word lid tijdens de Boekenweek en lees Nico Dijkshoorn

Wie zich tijdens de Boekenweek aanmeldt als lid van de Zeeuwse Bibliotheek (dit kan ook in café restaurant Vriendschap ), ontvangt een mooie documentenmap met een inschrijfformulier, het Boekenweekmagazine, een Geschreven Portret van Tom Lanoye, auteur van boekenweekgeschenk De Heldere Hemel en de roman De grote zaal van Jacoba van de Velden. Na de officiële inschrijving (in de Zeeuwse Bibliotheek) ook nog de speciale bibliotheekeditie van het Boekenweekessay Verder alles goed van Nico Dijkshoorn.

Verder alles goed
In Verder alles goed wordt aan de hand van brieven en ansichtkaarten de chemie van vriendschap verkend. Nico Dijkshoorn (1960) is schrijver, dichter en muzikant. Hij is volop in de media aanwezig. Hij is huisdichter van De Wereld Draait Door, schrijft columns in diverse bladen en op internet (bijv. voor nu.nl) en twittert via @Dijkshoorn.

Smaakvol ‘Boekenplankje’ en afgeschreven boeken
Iedereen die in Vriendschap een heerlijk ‘boekenplankje’ bestelt (zoet of hartig), mag een nog gaaf afgeschreven boek (allerlei genres) van de Zeeuwse Bibliotheek uitzoeken.

Geschreven portret van Tom Lanoye
tomlanoye Het Geschreven portret is een cadeau aan leden van de Zeeuwse Bibliotheek. Het boekje biedt een verdiepende kennismaking met leven en werk van Tom Lanoye, auteur van het boekenweekgeschenk Heldere Hemel. Een zoon uit een eenvoudige slagersfamilie die uitgroeide tot een van de grootste literaire grootheden van de Lage Landen. Naast vele wetenswaardigheden en leestips bevat het Geschreven portret ook een kennisquiz waarbij prijzen te verdienen zijn. Het boekje kan worden afgehaald in de Zeeuwse Bibliotheek.

Boekenweekmagazine met leessuggesties
De literatuur biedt een schat aan boeken met het thema vriendschap. Een overzicht van de vele titels staat in het Boekenweekmagazine. Een inspirerend bulletin vol leessuggesties en interviews over het thema. Een magazine is gratis af te halen in de Zeeuwse Bibliotheek.

‘In Vriendschap’
Het wordt een bruisende Boekenweek dit jaar, boordevol activiteiten en cadeautjes. We hopen u natuurlijk in café restaurant Vriendschap en/of de Zeeuwse Bibliotheek te ontmoeten om ‘in vriendschap’ onze liefde voor lezen en boeken te delen!

Anya Marinissen, Romanteam

Tags: Boekenweek, nico dijkshoorn, Tom Lanoye, vriendschap
Geplaatst in Algemeen, Collecties | Laat uw reactie achter »

Espresso met Ernest van der Kwast

15 februari 2012

nrcernestvdkwast Schrijver en columnist Ernest van der Kwast gaf op 7 februari een voordracht uit zijn werk in de Foyer van de Zeeuwse Bibliotheek. Hij las voor vanaf zijn iPad. Wel zo handig als je in Italië woont. Het publiek telde opvallend veel vrouwen. Ik had wel zin om na afloop even een espresso met hem te drinken. Ooit ontmoette ik hem in Rotterdam. Zou hij mij nog herkennen?

‘Oh ja, nou weet ik het weer’, zegt Ernest. ‘Dat was in de periode dat ik net begon met schrijven. Samen met Jorg Schellekens organiseerde ik toen al Nur Literatur. Bij literair tijdschrift Passionate was ik redacteur. Mijn studie Economie deed ik er maar een beetje bij. Jij bent toch grafisch ontwerper?’ Hij neemt een slok van zijn espresso.

Wat hij ervan vindt dat er bekenden uit Rotterdam in het publiek zitten? ‘Heel verrassend! Twee mensen ken ik nog uit mijn atletiekperiode bij PAC. Daar heb ik warme herinneringen aan. Zij waren er als ouders van een vriendje getuige van hoe mijn Indiase moeder ervoor zorgde dat we altijd gratis lunchpakketjes kregen. Ook moest ik van haar plassen voor de wedstrijd. Aan de rand van de atletiekbaan. Zij peperde mij in dat je je niets van andere mensen moet aantrekken. Er schuilt in iedereen wel een Mama Tandoori. In de kiosk op het Centraal Station in Rotterdam was het vandaag drukker dan ooit’, zegt de bebrilde schrijver. ‘Er werd gratis koffie uitgedeeld. Vanwege de ontspoorde dienstregeling van de NS’.

Of hij nog iets wil eten voordat hij de trein terug neemt? Om de hoek zit nog een eettentje. ‘Alles behalve Indiaas’, verzucht Ernest. ‘Mijn uitgever vond het een goed idee dat ik ter promotie van mijn laatste boek uit eten zou gaan met journalisten. Zij dachten ieder op hun beurt dat het wel origineel was om Kip Tandoori voor mij te bestellen. Die Tandoori kwam op den duur echt mijn neus uit’. Dan kijkt hij op zijn horloge, slaat zijn espresso achterover en zegt: ‘Wist je trouwens dat er nu ook een theatervoorstelling van Mama Tandoori te zien is en dat mijn nieuwe boek in mei uitkomt?’

Machteld Berghauser Pont, Communicatiemedewerker

Tip: Lees de dagelijkse columns van Ernest van der Kwast op nrc.nl

Foto: Vincent Mentzel, NRC

Tags: column, espresso, humor, literatuur, Mama Tandoori, nrc, nur literatur, passionate
Geplaatst in Algemeen, Collecties | 1 Reactie »

Gouden Ganzenveer voor Annejet van der Zijl

8 februari 2012

annejet De Gouden Ganzenveer gaat elk jaar naar een persoon of instituut vanwege zijn of haar grote betekenis voor het gedrukte woord in Nederland.

Zondag 8 januari werd door de Academie bekend gemaakt dat deze cultuurprijs wegens goed gedocumenteerde en met zeer vaardig geschreven pen geschreven levensverhalen in 2012 wordt toegekend aan historica en schrijfster Annejet van der Zijl .

Volgens de jury is Van der Zijl erin geslaagd biografieën te schrijven die wetenschappelijk verantwoord zijn en tevens een breed publiek aanspreken. Mede dankzij haar is de biografie niet meer ondergewaardeerd in ons land, luidt het oordeel.

Bescheiden, maar niet zonder trots vertelt Annajetske (1962, Leeuwarden) Van der Zijl dit heugelijke feit bij aanvang van de lezing op vrijdag 27 januari in de bijna volle Aula van de Zeeuwse Bibliotheek. De prijs wordt vanaf 1955 jaarlijks uitgereikt. Schrijvers als Remco Campert, Adriaan van Dis en Jan Blokker gingen haar voor. Reden te meer voor Van der Zijl om zowel hoogst verbaasd als zeer vereerd te zijn dat zij met haar kleine “oeuvretje” in aanmerking komt voor deze pretentieuze onderscheiding.

Van der Zijl groeit op in een lerarengezin in Friesland. Aanvankelijk gaat ze Kunstgeschiedenis studeren in Amsterdam, maar haalt de finish als Massacommunicatiewetenschapper. Ze droomt in die dagen van een carrière als journaliste, waarbij ze gracieus en vakkundig de hele wereld over reist. Helaas moet zij constateren dat ze al tijdens een stage in Londen wordt verscheurd door heimwee, zodat haar niets anders rest dan een enkele reis Amsterdam.

Eenmaal met vaste voet op Nederlandse bodem (bij HP/De Tijd) specialiseert Annejet zich in reconstructies en portretten en schrijft ze over misdaden en politieke gebeurtenissen als de Krakersrellen in 1980. Als journalist wringt er echter iets bij Annejet. Zelf omschrijft zij dit als “Weinig gevoel voor nieuws”.

Haar passie voor historie voelt onderbelicht binnen dit vak, want zoals ze zegt: “Geschiedenis ligt dichter bij de waarheid dan nieuws. Bovendien ligt er ergens welhaast altijd een verhaal dat nog niet is verteld. Werken aan een verhaal dat niet je eigen verhaal is ofwel het figuurlijk plunderen van verhalen van anderen, is de ultieme manier om feiten en beelden tot iets moois te smeden, tot verhalende levensbeschrijvingen.”

Haar debuut Jagtlust (1998) schrijft ze nog tijdens haar journalistieke carrière bij HP/De Tijd. Deze biografie in de verhalende Angelsaksische traditie handelt over het beroemde Gooise landhuis van Fritzi Harmsen van Beek, dat in de jaren vijftig en zestig als verzamelpunt fungeerde voor alles wat jong en artistiek was. Ook de biografie van Annie M.G. Schmidt, Anna , is opgebouwd in deze vorm: een zo compleet mogelijk verhaal dat ook nog spannend is. Belangrijke bronnen bij de totstandkoming van haar werk vloeien voort uit de zogenaamde Oral History. Zo zijn Remco Campert en Flip van Duyn (de zoon van Annie M.G. sleutelfiguren en gesprekspartners gedurende haar onderzoeken bij bovenstaande biografieën.

Vervolgens promoveert ze in 2010 aan de UvA op een biografie van Prins Bernhard en reconstrueert zijn minder bekende Duitse achtergrond. “Hoe een verarmde sprookjesprins door een sprookjeshuwelijk zich aan ons land verbond en hoe hij uiteindelijk daadwerkelijk sprookjes ging vertellen”, zo vat ze kort haar biografie samen. Bernhard zelf wordt kernachtig getypeerd met de woorden: gretigheid en oppervlakkigheid.

Tussendoor trakteert Annejet ons in 2004 op een dramatisch liefdesverhaal: Sonny Boy. Tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog zinkt de lezer dromerig weg in de verdwenen levens van Waldemar Nods en Rika van der Lans. Geen bekende historische figuren dit keer, maar op waarheid gebaseerde fictie met wederom een Oral Source als onderliggende stimulerende factor, namelijk Waldy alias Sonny Boy, de zoon van bovenstaand controversieel liefdespaar.

Over de verfilming van drie van haar vier werken kan ze kort zijn. Ze heeft tot op heden geen enkele bemoeienis gehad met deze verfilmingen en achteraf is ze daar blij om. “Film is het creatieve proces van een ander”. Van der Zijl denkt overigens niet dat de filmbeelden van Sonny Boy, Annie en wellicht in de toekomst Jagtlust (scenario Maria Goos) haar boeken aantasten. Die staan, meent ze, op zichzelf.

Van der Zijl werd eens omschreven als een historische schrijfster die de literaire gereedschapskist heeft geplunderd. Zelf gebruikt ze mooiere metaforen. “Het boek dat ik wil schrijven is er al, het ligt alleen verborgen onder de grond. Ik hoef het slechts uit te graven. Of: zoals men een huiskamer inricht, zo schrijf ik mijn boeken. Schuiven tot het goed is”.

Janette Zuydweg, Vakreferent Kunst, Nederlands, Rechtswetenschap, Bibliotheekwetenschap

Tags: Annie M.G. Schmidt, biografie, Gouden Ganzenveer, literatuur
Geplaatst in Algemeen, Collecties | Laat uw reactie achter »

De Conclusie

14 januari 2012

In het NOS journaal van afgelopen dinsdag 10 januari zag ik ze weer. In het gevolg van Koningin Beatrix liepen Paul Schnabel en Alexander Rinnooy Kan, om in Oman uit te leggen hoe je kunt polderen. ‘Polderen in de woestijn’ kopte het nieuws. Het is natuurlijk toeval, maar dezelfde dag verscheen De Conclusie.

Standplaats Zeelandboekje De Conclusie Een fraai boekje, uitgegeven door de Zeeuwse Bibliotheek en vijfde in de reeks naar aanleiding van Standplaats Zeeland.

De Conclusie doet verslag van 20 oktober 2011, een razend drukke dag waarin we vier van de vijf Standplaats Zeeland gasten opnieuw mochten verwelkomen. In een bus zijn we met Louise Fresco, Jeroen van der Veer, Paul Schnabel en Alexander Rinnooy Kan de provincie ingetrokken. Wubbo Ockels was door de zonneautorace in Australië (waarbij hij trouwens deze keer tweede werd) verhinderd. Om te kijken of er conclusies te trekken zijn, wat de stand van zaken is en hoe Zeeland erbij ligt; economisch, demografisch, qua veiligheid, milieu, ontwikkeling en onderwijs.

In aanwezigheid van Karla Peijs en alle Zeeuwse media is in de Zeeuwse Bibliotheek gesproken met en geluisterd naar burgers, deskundigen, ondernemers, politici en jongeren. Als ik een conclusie uit De Conclusie mag trekken is dat die ontmoetingen misschien wel het meest waardevolle resultaat zijn van Standplaats Zeeland. Wat ook op deze dag bleek is dat het trekken van een conclusie over hoe het met Zeeland is en verder moet even moeilijk als noodzakelijk is. Polderen is daarbij niet zo’n gek idee. We exporteren het model nu zelfs. Polderen, een in Zeeland niet alleen in overdrachtelijke zin betekenisvol begrip, waardoor het land groter en droger lijkt dan het eigenlijk is.

De Conclusie is vanaf 17 januari voor € 5,- verkrijgbaar bij de Klantenservice van de Zeeuwse Bibliotheek.

Sip Beth, Communicatieadviseur

Tags: conclusie, Standplaats Zeeland, toekomst, Zeeland
Geplaatst in Algemeen | Laat uw reactie achter »

In memoriam Jan Smeekens

11 januari 2012

Terug in de Zeeuwse Bibliotheek, na een aangenaam rustige kerstvakantie, werd ik overvallen door het overlijdensbericht van Jan Smeekens. Ik wist dat hij al langere tijd ernstig ziek was, maar dit bericht kwam toch totaal onverwacht.

Jan Smeekens gefotografeerd door Mechteld Jansen

Jan Smeekens, foto: Mechteld Jansen

Gek dat ik het bericht thuis had gemist, hij woonde nota bene bij mij om de hoek. We kenden elkaar al jaren, oppervlakkig als bijna buren. Toen onze zonen klein waren, speelden ze wel eens samen en we kenden elkaar van het passeren op straat en groetten dan. Ik vond hem altijd een aimabele man, vriendelijk en belangstellend.

Natuurlijk ben ik, door mijn baan, op de hoogte van zijn werk als kritisch jeugdliteratuurrecensent voor de PZC. Ook zijn jurywerk voor de Woutertje Pieterse Prijs, de Griffels, de Penselen, de Gouden Uil en de Gouden Zoen vond ik altijd iets om trots op te zijn. Een Middelburger op een belangrijke post in de kinderboekenwereld tenslotte! Zijn grote liefde voor kinderen en lezen, voor het kinderboekenvak in al zijn verscheidenheid, bracht hem als toegewijd onderwijzer in contact met vele aspecten van de jeugdliteratuur in Nederland, waar hij een deskundige plaats innam.

Speurend op Internet kwam ik aardig wat landelijke reacties en berichten tegen, waarin de altijd bescheiden Smeekens op buitengewoon lovende wijze wordt herdacht. Als jarenlang redactielid van het tijdschrift over jeugdliteratuur Leesgoed (tot 2010) heeft hij zijn sporen dan ook ruimschoots nagelaten.

De Zeeuwse Bibliotheek kent een lange traditie van samenwerking met Jan Smeekens. Bijvoorbeeld in de Werkgroep Kinderboekenweek Middelburg, een samenwerkingsverband in de jaren tachtig van de vorige eeuw tussen de Zeeuwse Bibliotheek, diverse onderwijsinstellingen, Stichting Sociaal Kultureel Werk Middelburg en boekhandel Fanoy, dat zich ten doel stelde bij zoveel mogelijk kinderen het ´betere´ jeugdboek onder de aandacht te brengen. Deze werkgroep gaf o.a. de literaire kranten Lurv en Lurvje uit. Deze periodieken, die jaarlijks dankzij provinciale subsidie in een oplage van 30.000 exemplaren gratis aan de Zeeuwse jeugd werden gegeven, kregen in toenemende mate landelijke belangstelling, ook van uitgeverijen. Veel scholen maakten van de kranten gebruik bij de opbouw van hun lessen over jeugdliteratuur. Jan Smeekens was een gedreven lid van de werkgroep.

Ook aan het langdurige jeugdliteratuurproject Boekie Boekie werd door Jan regelmatig een enthousiaste bijdrage geleverd.

Jan Smeekens was een groot verzamelaar van zogenaamde pop-up boeken. Zelf noemde hij ze eenvoudig: ´beweegbare boeken´. Als je de bladzijden van zo´n boek opent, vouwt zich een kasteel uit, of een raket, een duikboot, een draak… Je verwondert je bij ieder nieuw blad. Alleen als je het boek opent is de illusie er. En als je het blad terugslaat, verdwijnt deze weer. Deze verwondering was precies wat Smeekens beschreef als drijfveer voor zijn passie voor pop-up. Zo´n boek staat volgens hem voor de ervaringen die we als kind hadden, toen de wereld nog een en al magie voor ons was. Het maakt duidelijk dat je ergens kunt zijn en toch ergens anders. Dat je iemand bent, maar ook die ander, in je boek. Dat je de wereld rond kunt reizen in je kamertje!

expositiewinterpop-upboeken In de recente winter van 2010-2011 richtte Jan op de Jeugdafdeling van de Zeeuwse Bibliotheek nog een tentoonstelling in met bijzondere winter pop-upboeken. Een prachtige, sfeervolle verzameling, die veel belangstelling trok van kinderen en volwassenen. Ook mochten we eens een vitrine vol boeken inrichten met zijn Roodkapje verzameling.

wie-knipt-de-tenen-van-de-reus-versjes In 2008 verscheen Wie knipt de tenen van de reus? Versjesgroeiboek voor kleuters. Een verzameling van 120 gedichten die meegroeien met het niveau van peuters en kleuters. De opzet van samensteller Smeekens: nieuwsgierig worden naar meer en het beleven van de humor in deze poëzie moet door de voorlezer gedragen worden!

Hij was sowieso een hartstochtelijk verzamelaar van jeugdliteratuur en een groot kenner, een kwaliteit waar de medewerkers van de Jeugdafdeling regelmatig mee te maken hadden. Jan Smeekens was geen lid van de Zeeuwse Bibliotheek, maar hij kwam er vaak. Zocht veel informatie op in de vakcollectie en had altijd zin in een praatje. We zullen hem en zijn liefde voor het kinderboekenvak moeten ontberen. En ik? De kleine ontmoetingen op straat, als buren op weg naar onze dagelijkse bezigheden, ook die zal ik missen! Jan Smeekens werd 66 jaar.

Anya Marinissen, webredacteur Literatuur in Zeeland (LIZ)

Bron foto: Mechteld Jansen (PZC)

Tags: jeugdboeken, jeugdliteratuur, kinderboeken, pop-up boeken, Smeekens
Geplaatst in Algemeen, Collecties | 1 Reactie »

Zeeuwse dag

20 december 2011

Op zaterdag 10 december was de Zeeuwse Bibliotheek helemaal gehuld in Zeeuwse sferen. Een speciale Zeeuwse dag werd georganiseerd.

2011 340

Een dame van Ons Boeregoed

Aanleiding hiervoor was de expositie Echt Zeeuws! met foto’s uit Beeldbank Zeeland van Zeeuwse sieraden, klederdrachten, volksspelen, visserij, dijkwerkers, paalhoofden en een twaalftal foto’s van Stichting de Zeeuwse Koorschool. Aangevuld met Zeeuwse sieraden en ‘paeremessen’ in vitrines. In bruikleen gegeven door respectievelijk de Firma Minderhoud en Dhr. J. Ventevogel.

2011 430

Bezoekers bij de kraampjes met Zeeuwse waar

Op de doorgaans vrij rustige tweede verdieping was het op de Zeeuwse dag een drukte van belang. In de lokale media werd gelukkig veel aandacht geschonken aan deze zaterdagactiviteit. Bezoekers hadden over de Zeeuwse dag gelezen in de PZC, een interview gehoord op de radio of een aankondiging gezien op onze website.

Er waren enkele kraampjes opgesteld, een boekentafel met bibliotheekboeken over Zeeuwse onderwerpen en een tafel voor de promotie van het boek Bèl, bèl (over Zeeuwse streekdrachten) van Jacques Cats, die zijn boeken ter plaatse signeerde.

De geur van Zeeuwse producten lokte vele bezoekers naar boven. Dames van Ons Boeregoed maakten echte Zeeuwse babbelaars in hun kraam en Arnemuidse vrouwen lieten met plezier zien hoe snel en vakkundig garnalen gepeld kunnen worden. Alle dames waren gekleed volgens de traditionele Zeeuwse klederdracht uit de streek waar zij vandaan komen.

2011 347

Arnemuidse garnalenpelsters: Mw. Kusse en Mw. Van Belzen

Naast hen was een stoere nettenboeter aan het werk.

2011 348

Nettenboeter dhr. L. Kusse

Er was opvallend veel interesse voor het (snij)werk van de bekende Zeeuwse ‘paeremessen’ snijder Frans Dingemanse. De mensen stonden te dringen rond zijn tafel en hadden veel vragen over dit bijzondere ambacht. Er was voor hem en zijn assistente nauwelijks tijd om te gaan lunchen in het Leescafé, waar deze dag heerlijke Zeeuwse streekproducten geserveerd werden.

2011 383

Frans Dingemanse

Atelier Jaffari uit Arnemuiden verkocht allerlei Zeeuwse producten. Zeepjes en chocolade in de vorm van de Zeeuwse knop, Zeeuwse stoffen en meer.

2011 318

Bij deze activiteit mocht de Geschiedenis Zeeland banner natuurlijk niet ontbreken. Een passend moment om de nieuwe ansichtkaarten -en daarmee het webportaal- bij de bezoekers onder de aandacht te brengen.

2011 374

Op de begane grond presenteerden de medewerkers van Ons Boeregoed Zeeuwse klederdrachten uit verschillende streken. Een echte publiekstrekker.

2011 351 Modeshow Ons Boeregoed

Het Westkappels koor

Het Westkappels Koor gaf twee optredens op het Plein. Het publiek genoot zichtbaar van oude en nieuwe liedjes.

Aan de fietsenrekken was goed te zien dat er beduidend meer bezoekers waren dan op een ‘gewone’ zaterdag. De fietsen stonden ver buiten de rekken gestald.

De Zeeuwse dag is zeker voor herhaling vatbaar. Wat mij betreft gaan we er zelfs een jaarlijkse traditie van maken!

Tekst en foto’s: Machteld Berghauser Pont, Communicatiemedewerker

Tags: Beeldbank Zeeland, expositie, foto's, Zeeuws, Zeeuws knopje, zeeuwse klederdracht, Zeeuwse sieraden
Geplaatst in Algemeen, Collecties, Erfgoed | Laat uw reactie achter »

Ghedruckt ende te becoomen in Zeelandt

24 november 2011

Zeeuws drukwerk 15de-18de eeuw

De allerlaatste tentoonstelling in de huidige expositieruimte van de Zeeuwse Bibliotheek geeft een overzicht van vier eeuwen boekproductie in de belangrijkste drukkersplaatsen van onze provincie: Middelburg, Vlissingen, Veere, Zierikzee en Goes.

Waarom het onderwerp boekproductie als afsluitend hoofdstuk? Nederland is van oudsher een boekenland. Buitenlanders die in de 17^de en 18^de eeuw de republiek bezochten, verbaasden zich over het grote aantal boekhandels in de Nederlandse steden en over het aanbod en de kwaliteit van de boeken die daar te koop waren. In Nederland gedrukte boeken vonden hun weg door heel Europa. Zeker als we de beperkte omvang van land en inwonertal in aanmerking nemen, was de boekproductie enorm. Gerekend naar hoofd van de bevolking was er in deze hele periode geen land ter wereld waar meer boeken gemaakt werden dan in de Lage Landen. Nederland was de boekhandel van de wereld.

Voor die bijzondere positie zijn verschillende redenen aan te wijzen. De Republiek kende al vroeg een stedelijke samenleving. Voor het goed functioneren daarvan was een hoge organisatiegraad noodzakelijk en dat vereiste weer een geletterde bevolking.

Uit onderzoek blijkt dat zeker de helft van de mensen kon lezen en schrijven en dat was meer dan in de ons omringende landen. Uit boedelbeschrijvingen blijkt dat ook mensen uit de lagere standen vaak een paar boekjes in huis hadden. De titels daarvan worden meestal niet vermeld, maar waarschijnlijk waren het vooral gebruiksuitgaven zoals almanakken en psalm- en gebedenboekjes, en verder godsdienstige traktaten, liedboeken en goedkope edities van populaire auteurs als Jacob Cats.

Pamfletten over actuele gebeurtenissen en politieke en religieuze twisten vonden ook gretig aftrek, net als sensationele reisverhalen. Natuurlijk waren de meeste huishoudens voorzien van een bijbel. De hogere burgerij beschikte vaak over een welvoorziene boekenkast met literaire, geschiedkundige en theologische werken en natuurlijk vakliteratuur voor de uitoefening van het eigen beroep.

Er was dus een relatief grote afzet van boeken op de lokale markt. Daar kwam bij dat ook het vervoer goed geregeld was. Vooral via de waterwegen was er druk verkeer tussen de steden. Dat was van belang voor de snelle distributie van boeken, maar ook voor de productie. Een Amsterdamse boekhandelaar/uitgever die een boek wilde publiceren, kon het drukken desgewenst gemakkelijk uitbesteden aan een drukker in Leiden, Alkmaar of Harderwijk. En dat gebeurde ook wel tussen Middelburg en Amsterdam of tussen Middelburg en Antwerpen. De Nederlandse handelsgeest in het internationale verkeer is spreekwoordelijk en gold evenzeer voor boeken als voor andere producten.

Daarnaast speelden de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van drukpers een belangrijke rol. Dat waren relatieve vrijheden, want ook hier werden soms boeken verboden en afwijkende meningen verketterd en moesten sommige boeken onder een fictief adres worden uitgegeven. Zo kennen we in Middelburg een boekhandelaar onder de naam Jan Effendewegh en een Middelburgse boekhandelaar Jacob de Goede die zijn adres had In ’t Liefde-kasteel. Zo zijn er meer. Maar waar bijvoorbeeld in Frankrijk al vanaf 1537 een wettelijk depot bestond, wat betekende dat de overheid van elke uitgave een exemplaar ontving en daarmee ook censuur kon uitoefenen, heeft Nederland zo’n regeling nooit gekend. Vergeleken met het buitenland was er dus heel veel mogelijk. Om die reden vestigden tal van Zuid-Nederlandse drukkers en boekverkopers zich na de val van Antwerpen in 1585 in Hollandse en Zeeuwse steden.

oudsteboek_C55D362B428690BBC125794F002A1AA1_3 Precies een eeuw later vluchtten duizenden Franse Hugenoten naar de Republiek na de herroeping van het Edict van Nantes. Dat betekende het begin van de Franse boekhandel in ons land, die in de 18^de eeuw een geweldige omvang zou aannemen. Maar belangrijker nog waren geleerden als Descartes en Voltaire die naar het tolerante Nederland kwamen om hun controversiële boeken uit te geven.

Ten slotte was de kwaliteit van de Nederlandse boekproductie een factor van betekenis. Een flink deel van de boeken was voor de internationale markt bestemd. Dat betrof vooral de wetenschappelijke uitgaven, waarvoor de betrouwbaarheid van de tekst en de leesbaarheid van de uitvoering van groot belang waren. Niet alleen de auteurs en vele generaties uitgevers, drukkers en correctoren, maar ook letterontwerpers, vormgevers, illustratoren, plaatsnijders en binders droegen daaraan bij. De glans van de Gouden Eeuw vertoonde zich evenzeer op deze terreinen als in de literatuur en beeldende kunsten.

Zeeuwse boekproductie

Om de boekproductie in Zeeland te achterhalen, is veelvuldig gebruik gemaakt van de STCN, de Short Title Catalogue van Nederland, een databank met ruim 200.000 titels en meer dan 500.000 exemplaren van in Nederland gedrukte boeken (ongeacht de taal) en buiten Nederland gedrukte Nederlandstalige boeken (Belgische uitgezonderd). Deze speurtocht leverde een panoramisch overzicht op van honderden jaren boekproductie, afkomstig uit de rijke collectie Oud Bezit van de Zeeuwse Bibliotheek en het Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen. Op één uitzondering na: de enige in Zeeland gedrukte incunabel die zich in het buitenland bevindt: Der sielen troest, gedrukt door Pieter Werrecoren in 1478. Een unieke kans om dit exemplaar voor het eerst en wellicht ook voor het laatste te bekijken.

220px-Wenceslas_Hollar_-_Adrienne_van_Venne_(State_1) Adriaan van de Venne

Naast drukkerij Richard Schilders uit de 16e eeuw, is met name het drukwerk uit de 17de en 18de eeuw goed vertegenwoordigd in zowel de collectie van de Zeeuwse Bibliotheek als de tentoonstelling. De boekdrukkersbranche bloeide in deze tijd vooral in Middelburg met als visitekaartje de drukkerij van kunstenaar, graveur en illustrator Adriaan van de Venne, destijds een ontmoetingsplaats van kunstkenners en dichters. Ook de Middelburgse boekbindcultuur ontbreekt niet in de expositie en er kunnen boekbanden en miniatuurboekjes worden bewonderd.

Ghedruckt ende te becoomen in Zeelandt werd samengesteld door Ronald Rijkse en Paul Aarssen. U kunt nog genieten van vier eeuwen oud Zeeuws drukwerk tot en met 31 december 2011.

Luister hier naar een interview met Ronald Rijkse bij Omroep Zeeland

Janette Zuydweg, vakreferent Kunst, Literatuur en Recht

(bron: toespraak en documentatie Ronald Rijkse, 4 november 2011)

Tags: boeken, boekproductie, drukkers, drukwerk, pamfletten, Zeeuws
Geplaatst in Collecties | Laat uw reactie achter »

Het leven is vurrukkulluk en Nederland Leest

17 november 2011

Voor de zesde keer alweer vond dit najaar Nederland Leest plaats, een door de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) ontwikkelde nationale leesbevorderingscampagne. In samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Openbare bibliotheken (VOB) speelt deze campagne zich in en om de Nederlandse bibliotheken af.

De bedoeling van de campagne is om zoveel mogelijk Nederlanders op de been te krijgen om naar de bibliotheek te gaan en de speciale bibliotheekeditie van dit jaar, Het leven is vurrukkulluk (1961) van Remco Campert gratis af te halen en te lezen. Dat dit stof voor discussie oplevert is zeker. Het boek is namelijk rijk aan thema’s die volop aanleiding geven om er over te praten.

remcocampert

Remco Campert

Nederland Leest is geïnspireerd op de uiterst succesvolle Amerikaanse campagne One Book, One City. Deze wordt sinds 2001 in tal van Amerikaanse steden en staten georganiseerd. De daar door de overheid en bibliotheken gestimuleerde discussies over telkens één boek, blijken zowel het lezen als de gemeenschapszin te bevorderen. In Nederland wordt de campagne georganiseerd sinds 2006. Philip Freriks is ambassadeur van Nederland Leest.

Feestelijke dag

Zaterdag 12 november vond er in de Zeeuwse Bibliotheek een feestelijke afsluiting van Nederland Leest plaats. Er was een vol en leuk programma, volledig in het teken van film, muziek en literatuur.

In de foyer konden groepsgesprekken worden gevolgd over Het leven is vurrukkulluk onder leiding van neerlandica Elly Bronkhorst. Het thema van het boek, de tijd waarin het speelt, het bijzondere taalgebruik (wat te denken van seksjuwelen?) en de lichte toon en stijl kwamen aan de orde. Het boek werd in 1961 verschillend ontvangen. Campert schreef op een heel nieuwe manier over jongeren, seks en zelfs drugs.

In aansluiting op de gesprekken over het boek, kon er in de aula van de Zeeuwse Bibliotheek een filmcollege gevolgd worden over de televisieserie Mad Men. Deze serie, die speelt in de harde reclamewereld van de jaren ’60 van de vorige eeuw, geeft een realistisch en fascinerend beeld van de tijd voor de tweede feministische golf en de seksuele revolutie. Jan Salden gaf in zijn college commentaar op de vertoonde beelden van de serie en probeerde de scenes in het verband met de huidige tijd te plaatsen.

renr

Collega’s in jaren ’50 tenue

Tot slot kon er op het Plein gedanst worden op Rock & Rollmuziek uit de jaren ’50 en ’60 onder begeleiding van Van Eijkeren Dance Masters. Er werd enthousiast meegedaan en de sfeer in de bibliotheek sloot hierdoor volledig aan op de sfeer van het boek!

Het succes van de zaterdag werd op woensdagmiddag 16 november zeker geëvenaard doordat 90 leerlingen van Stedelijke Scholengemeenschap Nehalennia naar de Zeeuwse Bibliotheek kwamen om in de aula een college te volgen over het boek van Remco Campert en de jaren ’60. De leerlingen werden daarna verrast met een heerlijke, ouderwetse hotdog en kregen tot slot ook een Rock & Roll dansles aangeboden door dansschool Van Eijkeren. Geweldig om te zien hoe ze de typische Rock & Roll pasjes al snel onder de knie kregen. En vooral ook om te zien hoeveel plezier er werd gemaakt.

Nederland Leest was ook dit jaar weer een succes en voor de medewerkers van de Zeeuwse Bibliotheek een groot plezier om te organiseren. Wat zo’n boekje al niet teweeg brengt!

Anya Marinissen, Romanteam Zeeuwse Bibliotheek

Tags: Lezen, mad men, Nederland leest, Remco Campert, rock & roll
Geplaatst in Algemeen, Collecties | Laat uw reactie achter »

Ordonnanties Provincie Zeeland ingewerkt

28 september 2011

De Zeeuwse Bibliotheek bezit een grote collectie van Zeeuwse ordonnanties, die in de kluis bewaard worden. Dit zijn overheidsuitgaven vanaf het einde van de 16^e tot het begin van de 19^e eeuw. Ze behelzen verordeningen (een synoniem van ordonnantie) waarbij de overheid, dikwijls naar aanleiding van concrete gebeurtenissen, wettelijke bepalingen uitvaardigde. Alle bestuurslagen hadden de bevoegdheid deze te publiceren: zowel de Staten Generaal, het provinciebestuur van Zeeland als afzonderlijke steden en dorpen.

Meestal verscheen een dergelijk voorschrift eerst als plakkaat. Dit waren gedrukte aanplakbiljetten die in overheidsgebouwen ter inzage hingen. De bevolking die het lezen machtig was, kon dan kennis nemen van hetgeen de overheid decreteerde. Dikwijls werden dergelijke ordonnanties in de loop van de tijd herzien, aangevuld en vervolgens weer herdrukt. Dan verschenen ze ook in de vorm van brochures. De teksten waren tamelijk kort, omdat ze aanvankelijk op één aanplakbiljet moesten passen. Om te zien zijn ze niet erg spannend: vooral een lap tekst, maar bovenaan werd een sierlijke afbeelding van het stads- of provinciewapen afgedrukt. Voor ons (en waarschijnlijk ook wel voor de mensen uit die tijd) zijn ze moeilijk te lezen, omdat de zinnen enorm lang zijn. Stadhuistaal, of in dit geval griffietaal, is kennelijk een euvel van alle eeuwen.

De Zeeuwse Bibliotheek bezit ongeveer achthonderd titels van ordonnanties die uitgevaardigd zijn door het provinciebestuur. Het werkelijke aantal is ruim twee maal zoveel, omdat er veel dubbele exemplaren zijn. Ongeveer de helft bestaat uit plano’s (plakkaten), die wij liggend in grote laden bewaren. De collectie is daarmee echter nog lang niet compleet. Ook elders in het land worden op universiteitsbibliotheken Zeeuwse ordonnanties bewaard, waarvan menige titel niet op onze bibliotheek zelf aanwezig is.

Plakkaat uit 1691 in gotisch schrift

Het is interessant te zien hoe de naam van de provincie Zeeland in de loop van de tijd gewijzigd is. Vanaf de Tachtigjarige Oorlog tot ongeveer 1730 noemde zij zich ‘Land en grafelijkheid van Zeeland’ (in uiteenlopende spellingen). Daarna staan de decreten op naam van de ‘Staten van Zeeland’, en noemt men het land zelf een provincie. De term ‘gewest’ die men misschien verwachten zou, komt in officiële stukken niet voor. In 1795 begint de Franse tijd, en dan verandert het provinciebestuur onder druk van de politiek voortdurend van naam. Achtereenvolgens luidt die: Provisionele Repraesentanten van het Volk van Zeeland, Provinciale Raad van Zeeland, Vertegenwoordigers van het Volk van Zeeland, Intermediair Administratief Bestuur van het Voormalig Gewest Zeeland, Departementaal Bestuur van Schelde en Maas, Departementaal Bestuur van Zeeland, Land-drostambt van Zeeland en ten slotte Préfecture du Département des Bouches de l’Escaut; dit allemaal volgens wat men plotseling ‘politiek correct’ achtte. Sinds 1815 is Zeeland een provincie binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Vanaf dan spreken we niet meer van ordonnanties, maar van verordeningen. Die vallen buiten deze collectie.

De onderwerpen zeggen veel over datgene waar de overheid zich mee bezig hield. Het zal weinigen verbazen, dat de decreten op de eerste plaats, en wel voor bijna een kwart, over belastingen gaan. Ook hier is niets nieuws onder de zon! Een goede tweede vormen zaken als openbare orde, krijgsmacht en rechterlijke macht. Omdat Zeeland een soevereine staat was, hadden de Staten verregaande bevoegdheden, die tegenwoordig onder de landelijke regering vallen. Maar ook het functioneren van het provincieapparaat zelf was aan regels gebonden. De reglementen van het openbaar bestuur hadden een grote betekenis in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Brochure met het wapen van Zeeland

Veel ordonnanties zeggen iets over de maatschappelijke omstandigheden van die dagen. Dan komt de geschiedenis een stuk dichter bij ons zelf. Veeziekten moeten aan de orde van de dag geweest zijn, gezien de angst voor besmetting die uit veel bepalingen spreekt. Handel speelde een belangrijke rol: over zout, graanhandel, bierbrouwerijen en consumptiegoederen in het algemeen sprak de provincie zich dikwijls uit. De landbouw krijgt niet veel aandacht, maar jacht en visserij des te meer. Yerseke was toen al het centrum van de schelpdiervisserij. In tijden van oorlog werden de waterwegen streng gecontroleerd.

Ofschoon ordonnanties taaie lectuur zijn, kunnen ze voor de onderzoeker veel opmerkelijk historisch materiaal uit het dagelijks leven bevatten. Zo werden reizigers op het eiland Noord-Beveland er in 1734 voor gewaarschuwd, dat er op de boerderijen veel loslopende kwaadaardige honden gehouden werden. In 1803 adviseerde de landelijke overheid van de Bataafse Republiek smokkelaars in het onveilige Vlissingen om hun handel naar Brouwershaven te verplaatsen en hun nering daar in alle rust voort te zetten. In 1664 werd er in heel Zeeland jacht gemaakt op landlopers: dit plakkaat moest later dikwijls herdrukt worden. Af en toe roofde men op Walcheren zo dikwijls materialen die tot versteviging van de dijken dienden, dat die dijken door dreigden te breken. En ook van valsemunterij was de bevolking niet vies. Evenmin als van prostitutie, die omschreven werd als “de zware en gruwelijke zonde van ontuchtigheid, hoererij en overspel”.

Een van de oudste Zeeuwse ordonnanties uit 1583

Dit is het inhoudelijke belang van de collectie ordonnanties van de Provincie Zeeland. Ze zijn op onze catalogus nu volledig op Zeelandtrefwoord ontsloten. Ze staan allemaal beschreven op Picarta, zodat belangstellenden uit heel Nederland en via WorldCat uit heel de wereld ze terug kunnen vinden. De volgende stap is natuurlijk om er opnames van temaken, en ze ook digitaal inhoudelijk doorzoekbaar te maken. Maar daar liggen nog wel wat andere prioriteiten vóór, eer dat we zover zijn.

Hiermee zijn overigens nog niet al onze ordonnanties toegankelijk, want dit zijn alleen nog maar de uitgaven van het Zeeuwse provinciebestuur. De stad Middelburg heeft in de zelfde periode nog minstens evenveel decreten uitgevaardigd. En daarna komen de andere steden en dorpen. Er is dus voorlopig nog voldoende werk. Wanneer deze collectie eenmaal volledig toegankelijk is, krijgt u het te horen van uw conservator. Maar u moet toch nog een jaar of wat geduld hebben.

Marinus Bierens, Conservator bijzondere collecties

Tags: ordonnanties, overheid, overheidsuitgaven, plakkaat, provincie, verordeningen, Zeeland, Zeeuwse
Geplaatst in Collecties | Laat uw reactie achter »