ZB Bibliotheek van Zeeland

De geschiedenis van Ghana in Zeeland – bijzondere documenten in de Zeeuwse Bibliotheek

5 juni 2014

Bijna niemand weet het. In de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg ligt een bron van informatie over de 19e eeuwse geschiedenis van Ghana.

Tot 1872 hoorde het gebied ‘Nederlandsche Bezittingen ter kuste van Guinea’ bij Nederland. Een van de laatste gouverneurs was C.J.M. Nagtglas (1814-1897). Een deel van zijn persoonlijke archief, waaronder brieven, notities, tekeningen, kaarten, West-Afrikaanse, Nederlandse en Engelse kranten en ambtelijke rapporten heeft hij geschonken aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Nagtglas’ broer Frederik (1821-1902), bestuurslid, bibliothecaris en conservator van het genootschap, speelde waarschijnlijk een bemiddelende rol. En zo kwam een prachtige documentatie over het West-Afrikaanse gebied in Zeeland terecht.

Wiki internet Cornelis_Nagtglas

C.J.M. Nagtglas. (Foto: Wikipedia)

Het nationale belang van deze bijzondere collectie wordt onderschreven door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Bij het programma Metamorfoze, dat door het ministerie is opgericht voor het behoud van het papieren erfgoed in Nederland, is een subsidie aangevraagd én toegekend om alle documenten te conserveren en te digitaliseren. De originele papieren worden nu verantwoord opgeborgen en kunnen daardoor langer behouden blijven. Iedere belangstellende kan straks de digitale versie van de verzameling bestuderen.

Nederlanders in West-Afrika

Op zoek naar nieuwe handelsgebieden verschenen de Nederlanders in het begin van de 17e eeuw aan de kust van Guinea, West-Afrika. Ze wisten dat de Portugezen daar een zeer winstgevende handel in goud hadden opgezet. Voor de handel waren er aan de kust – de Goudkust – verschillende forten gebouwd. In 1637 kregen de Nederlanders voet aan wal door de verovering van het Portugese fort Elmina en vanaf die tijd werd het fort (ook wel kasteel genoemd) hét bestuurscentrum voor de Nederlanders. Van daaruit handelden zij met de lokale machthebbers.

ElminaIMG_9836

Tekening van het kasteel Elmina. (Zeeuwse Bibliotheek, collectie C.J.M. Nagtglas)

Kasteel Elmina, binnenplein, 2009. (Foto: privécollectie)

De handel in goud, later gevolgd door de handel in slaven, was zeer succesvol. De West-Indische Compagnie bouwde nog meer forten aan de kust voor het verschepen van slaven naar de Caribische plantages. Na het verbod op de slavenhandel in 1814, nu 200 jaar geleden, verschoof de aandacht naar andere handelsactiviteiten, maar de grote economische bloei was voorbij. Aan het einde van de 19^e eeuw was het gebied zelfs niet interessant meer voor de Nederlanders en ruilden zij het land met de Engelsen.

Marcel van Engelen heeft een heel interessant boek geschreven over deze geschiedenis, over de slavenhandel en het fort Elmina: Het Kasteel van Elmina, in het spoor van de Nederlandse slavenhandel in Afrika, (Amsterdam, De Bezige Bij, 2013)

Gouverneur C.J.M. Nagtglas

In 1851 vertrok Nagtglas als militair naar het gebied van de ‘Nederlandsche Bezittingen ter kuste van Guinea’. Het land was niet populair bij de Nederlandse ambtenaren. Niemand ging er graag naar toe, niet alleen omdat het salaris laag was, maar ook vanwege het ‘moordende’ klimaat. Het werd niet voor niets ‘het graf der blanken’ genoemd. De meeste ambtenaren probeerden met eigen handeltjes hun inkomsten te verbeteren, maar dat leidde tot problemen met de plaatselijke bevolking.

Toen Nagtglas in 1857 tot gouverneur was benoemd poogde hij de toestand te verbeteren, niet alleen door een loonsverhoging voor de ambtenaren, maar ook door verbeteringen in de gezondheidszorg en het onderwijs voor de inwoners. Om een goed beeld te krijgen van de Nederlandse bezittingen stuurde hij zijn ambtenaren het land in om dorpen of krommen, minutieus in kaart te brengen. Dat leverde veel informatie op over de samenstelling van de bevolking, de verschillen tussen de stammen, het dagelijks leven, gewoonten, familieleven, de positie van vrouwen, vormen van slavernij, ceremonies, religie, bestuur en regels, huizenbouw, fysische gesteldheid van het gebied en opbrengsten uit de landbouw. In het zoutkrom Adjenim vlakbij Elmina stonden bijvoorbeeld 64 huizen. De mensen leefden er van de ‘zoutkokerij’ en handelden met inwoners uit het noorden. Een ijverige ambtenaar meldde dat er een “grijsaard van nagenoeg honderd jaren” woonde. Soms werd zelfs de breedte van de paden gemeten.

Direct naast de Nederlandse bezittingen lagen de Engelse koloniën. De grenzen tussen beide delen vormden grote obstakels. Nagtglas was om die redenen voorstander van het ruilen van gronden. Onderhandelingen daarover werden tot tweemaal toe afgebroken en in 1862 ging hij met pensioen. Toen in 1865 opnieuw gesprekken werden gevoerd, reisde Nagtglas op verzoek van de Nederlandse regering, naar Londen. Samen met de gezant in Groot-Brittannië, mr. baron A.A. Bentinck, legde hij de basis voor een ‘Traktaat’ waarin de uitruil van de gebieden en de nieuwe grenzen werden vastgesteld.

Het Traktaat had rampzalige gevolgen, vooral omdat de bevolking aan de Goudkust niet was ingelicht over de veranderingen. Om de toestand te normaliseren werd Nagtglas in 1869 gevraagd opnieuw gouverneur te worden. Hij kreeg te maken met ernstige ongeregeldheden en oorlogsdreigingen met name in het krom Commenda. In de collectie Nagtglas zijn stukken te vinden waarin de schermutselingen worden beschreven en op een handgetekende kaart is aangegeven waar het allemaal gebeurde.

IMG_7737-Commenda JPEG

Tekening krijgsverrichtingen bij Commenda, 1869-1870. (Zeeuwse Bibliotheek, collectie C.J.M. Nagtglas)

De situatie veranderde door het aantreden van een nieuwe minister van Koloniën die het Traktaat ter discussie stelde en wilde bezuinigen. De kosten voor de kolonie aan de Goudkust liepen veel te hoog op. Ook dat is in de aantekeningen van Nagtglas terug te lezen. De minister wilde het gebied aan Groot-Brittannië overdragen en in ruil daarvoor uitbreiding van het gezag op Sumatra. In 1871 werd het ´Goudkust traktaat´ gesloten en in 1872 volgde de overdracht. Dat was ook de tijd dat Nagtglas Elmina moest verlaten vanwege zijn gezondheid. De laatste documenten in zijn collectie dateren van dat jaar. Hij moest de officiële ondertekening van het nieuwe traktaat overlaten aan zijn opvolger Ferguson.

Conserveren van belangrijke collecties en archieven in Nederland

De collectie C.J.M. Nagtglas is nauw verbonden met andere collecties en archieven in Nederland en Engeland. Het officiële archief van de ‘Directie van de Nederlandse Bezittingen ter kuste van Guinea (1658-1872)’ wordt bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag. Delen van dit officiële archief zijn ook te vinden in The National Archives in Londen. Engelse kapers hebben een deel van de administratie, dat per schip van de Goudkust naar Nederland werd verzonden, buitgemaakt en vervolgens is het in het archief in Londen opgeborgen. Er is ook een C.J.M. Nagtglas-collectie in het Nationaal Militair Museum te Soesterberg (voorheen: Legermuseum). Daar worden vooral militaire documenten bewaard. Een collectie opgezette vogels uit de Goudkust, is terecht gekomen bij het museum Naturalis Biodiversity Center in Leiden en enkele etnografische voorwerpen, geschonken aan het Zeeuws Genootschap, in de collectie van het Zeeuws Museum in Middelburg.

DSC01117Andrews

Brief van Edward B. Andrews, Engels gouverneur, aan C.J.M. Nagtglas, 1861. (Zeeuwse Bibliotheek, collectie C.J.M. Nagtglas)

De conservering van de documenten in de Zeeuwse Bibliotheek is inmiddels uitgevoerd en nu wordt hard gewerkt aan de digitalisering. Het is de bedoeling dat de inhoud ervan volgend jaar digitaal beschikbaar is op de grote archieven-site www.europeana.eu.

Dan kan iedereen kennis nemen van de gedetailleerde beschrijvingen van de krommen en van alle andere documenten uit de collectie, zoals het ‘Verslag van inlandsche wetten en gebruiken op Neerlandsch grondgebied ter kuste van Guinea’, het verzoek van koning Kudjo Diaho om beloond te worden voor bewezen diensten en een lijst met geneesmiddelen, die nodig waren in de garnizoensapotheek van kasteel Elmina.

Liesbeth van der Geest, conservator bijzondere collecties

Aanvullende tips:

Op de eerste verdieping van de Zeeuwse Bibliotheek is een tentoonstelling ingericht ‘Bedenckinge over den slaef-handel 1814-2014: 200 jaar afschaffing slavenhandel’.

Op 13 juni a.s. is in de Zeeuwse Bibliotheek een symposium over ‘De Zeeuwse belangen in de slavenhandel’. Zie voor verdere informatie: Zeeuwse Bibliotheek en www.wchzeeland.nl

Verder lezen:

G.E.W. Visscher-Passmann, ‘C.J.M. Nagtglas, gouverneur en diplomaat aan de Goudkust’. In: Tijdschrift Zeeland (2003) jrg. 12, nr. 2, p. 62-68.

J.R. Verbeek, ‘De expeditie naar de kust van Guinea in 1869-1870 en haar voorgeschiedenis (I)’. In: Mars et Historia (1981) jrg. 15, nr. 6, p. 103-110.

J.R. Verbeek, ‘De expeditie naar de kust van Guinea in 1869-1870 en haar voorgeschiedenis (II)’. In: Mars et Historia (1982) jrg. 16, nr. 1, p. 6-12.

J.R. Verbeek, ‘De expeditie naar de kust van Guinea in 1869-1870 en haar voorgeschiedenis (III)’. In: Mars et Historia (1982) jrg. 16, nr. 2, p. 44-51.

Tags: conserveren collecties, Edward Andrews, Fort Elmina, Geschiedenis, Ghana, goud, Guinea, Kasteel van Elmina, Marcel van Engelen, metamorfoze, Nagtglas, slavernij
Geplaatst in Algemeen, Collecties, Erfgoed | 1 Reactie »

Documentaire collecties direct toegankelijk

28 mei 2014

In de Zeeuwse Bibliotheek bevinden zich tientallen kleine collecties met documentatiemateriaal, die verzameld zijn door het voormalige Zeeuws Documentatiecentrum. Ze betreffen diverse aspecten van de Zeeuwse samenleving van vooral de 20^e eeuw. Ze zijn zowel afkomstig van particulieren als van organisaties. Dit materiaal behoort tot de bijzondere collecties. Daaronder wordt alles verstaan wat niet gangbaar is in de gewone uitleenbibliotheek, en wat een meerwaarde vertegenwoordigt boven het algemene materiaal. Deze gespecialiseerde unieke verzamelingen worden in onze bibliotheek ‘documentaire collecties’ genoemd.

De collecties bestaan uit uiteenlopende materialen. U vindt er bijvoorbeeld manuscripten van later uitgegeven boeken, gedrukte brochures, aantekeningen, notities, artikelen uit tijdschriften, foto’s, stencils en verslagen van bijeenkomsten. Collecties over de Tweede Wereldoorlog bevatten ook strooibiljetten, persoonsbewijzen en illegaal drukwerk.

marinus1

Boeken en sommige tijdschriften uit deze collecties zijn apart beschreven en op de catalogus van de bibliotheek te vinden. Bij de afzonderlijke exemplaren staat de herkomst van de collectie aangegeven. Het overgrote deel echter wordt in archiefdozen bewaard. De kwetsbare papieren documenten zijn daarbinnen weer in zuurvrij papier verpakt.

Sommige van deze collecties zijn klein: de documentatie van de melkhandel van P.J. Arendse uit Oost-Souburg kan in een enkele doos. Maar de informatie over het openhouden van de Oosterschelde, verzameld en zelf geproduceerd door de actiegroep Oosterschelde Open te Yerseke, is in maar liefst 54 dozen verpakt.

Niet alleen lopen de onderwerpen uiteen, maar is ook rekening gehouden met de spreiding over heel Zeeland, zonder teveel de nadruk op Walcheren te willen leggen. De collectie F.E.M van der Putt beschrijft de activiteiten van de Geheime Dienst Nederland in West Zeeuws-Vlaanderen. Ir. M.A. Geuze uit Tholen was voorzitter van de ZLM, en heeft documentatie over de landbouw nagelaten. J.B.V. Welten bestudeerde de ontstaansgeschiedenis van Noord-Beveland, en schonk zijn aantekeningen aan de Zeeuwse Bibliotheek.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Ruim de helft van deze collecties is in de loop van de jaren beschreven in tekstdocumenten. Sinds kort zijn deze gedigitaliseerd, en staan ze direct toegankelijk op de catalogus. Bent u bijvoorbeeld op zoek naar gegevens over de Zeeuwse Kunstenaarskring, dan vindt u zowel een beschrijving van de papieren inventaris, als van de documentatiemap zelf. Bij beide staat er een link naar de digitale versie onder de vermelding: “online beschikbaar (PDF)”. U ziet dan meteen wat u in de betreffende archiefdoos verwachten kan. Aan de informatiebalie van de eerste verdieping kunt u vervolgens een aanvraag indienen om de doos zelf in te zien in de daartoe bestemde raadpleegruimte.

Bij grotere collecties, zoals het archief van de Stichting G.H.G. van Brucken Fock Fonds, die uit meerdere archiefdozen bestaat, is in de beschrijving aangegeven welke nummers uit de inventarislijst met welke dozen corresponderen. Die nummers zijn dan ook weer terug te vinden bij de exemplaren die u in het lijstje ‘Plaats in de kast’ aantreft.

Marinus3

De afgelopen maanden heeft een aantal medewerkers zich intensief bezig gehouden met het toegankelijk maken van de documentaire collecties. De toegang tot raadpleging was te ingewikkeld, zowel voor het publiek als voor de medewerkers aan de balie. Het materiaal is nu redelijk vlot in te zien voor belangstellenden.

Gezien de geringe capaciteit om schenkingen te verwerken, is de bibliotheek erg terughoudend in het aannemen van nieuwe collecties. Bijna de helft van de aanwezige collecties is nog niet eens inhoudelijk ontsloten. Bijvoorbeeld van de collectie J. Stamperius, schoolopziener aan het begin van de 20 eeuw, staan alleen de drie archiefdozen op de catalogus, onder de vermelding ‘Bevat stukken’. Wanneer er nu nog collecties aangeboden worden, wordt er eerst naar het belang voor Zeeland en daarbuiten gekeken. Zo is de literaire nalatenschap van Hans Warren met blijdschap aangenomen.

Al met al hopen wij dat onderzoekers hun weg door de materialen weten te vinden. De biograaf van P.J. Meertens kan nu met gemak direct alle gewenste documenten opvragen. Wie onderzoek wil doen naar nog niet openbaar gemaakte informatie over Zeeland in de Tweede Wereldoorlog, kan eenvoudig via trefwoorden op collecties stuiten die hopelijk nog een verrassing zullen zijn.

Marinus Bierens, conservator bijzondere collecties

Tags: archief, bijzondere collecties, documentaire collecties, documentatiemateriaal, gedigitaliseerd, nalatenschap, schenking, verzamelingen
Geplaatst in Collecties | Laat uw reactie achter »

Actie, Reactie, Impact!

20 mei 2014

Actie. Reactie. Impact! (filmpje)

Aan de vooravond van de Europese Parlementsverkiezingen is er weinig reden tot optimisme. Niet wat betreft actie, want het voorspelde opkomstpercentage wordt bedroevend laag volgens de bookmakers. Niet wat betreft reactie, want zo zuur en venijnig is het debat rondom Europa nog nooit geweest. En wat impact betreft is het maar beter helemaal te zwijgen want er zijn maar weinig Europese burgers die nog geloven dat ze enige invloed kunnen uitoefenen op de dames en heren in Brussel.

Deze vijandige context was echter geen reden voor Europe Direct Middelburg om de verkiezingen 2014 zonder meer voorbij te laten gaan. In samenwerking met SCOOP en de Provincie Zeeland is op de verjaardag van Europa een heus Europahuis georganiseerd, compleet met een EuropaCafé, een filmdocumentaire, een lezing en een afsluitend debat. Met niemand minder dan Sophie in ’t Veld, Rutger Bregman, Karla Peijs, Thierry Baudet en Herman Lelieveld als moderator. Ruimte dus binnen het Europahuis voor zowel eurofielen als eurosceptici.

Waar Sophie in ’t Veld nog aanvangt tijdens de opening met een optimistische kijk op verregaande grensoverschrijdende samenwerking binnen Europa, heeft Rutger Bregman in zijn lezing “De noodzaak van een utopie”een flink gematigder blik op de coöperatie binnen dit continent. Bregman wijdt dit met name aan de individualistische neiging van de (Nederlandse) burger om onze ongelofelijke welvaart te vergeten samen met het gebrek aan besef dat wij leven in luilekkerland. De welvaartsziekte nostalgie zorgt vervolgens voor het verlangen naar bijvoorbeeld de herinvoering van de gulden, aldus Bregman. “Waar het ons aan ontbreekt, is aan een stukje bezieling. We staan voor grote internationale uitdagingen die we niet lokaal of nationaal kunnen oplossen. Europa moet weer een waardenmaatschappij worden, alleen dan zal het ons lukken een Europese identiteit te ontwikkelen”.

Sophie In ’t Veld

Rutger Bregman

Deze kritische toon ten aanzien van Europa komt ook terug in het slotdebat. Karla Peijs debatteert met Thierry Baudet en Rutger Bregman over de volgende stellingen:

Ik voel me meer Europeaan dan Nederlander
We staan aan het begin van een nieuw Europees tijdperk
De EU zou meer een waardengemeenschap moeten zijn

Terwijl scepticus Baudet een voorspelling doet over het in elkaar klappen van de EU en de Unie een regelfabriek noemt, waarin geen ruimte is voor hervormingen, is de voormalig Commissaris van de Koningin een stuk optimistischer. Zelfs oppert ze een directe verbinding met de nationale parlementen. “Parttime Tweede Kamerleden zouden ook EU-parlementariër moeten zijn”. Bregman onderschrijft wel het democratisch tekort van Europa. “Mensen verlangen naar iets tastbaars en sinds de crisis dwalen we rond in niemandsland. Hervormingen blijven uit. Referenda zouden daaraan een einde kunnen maken”. Moderator Herman Lelieveld sluit mooi af met de conclusie dat “het gebrek aan democratische legitimiteit ver opgelost zou kunnen worden wanneer de Europese samenwerking gericht zou zijn op het aantoonbaar dingen oplossen.”

Rutger Bregman, Karla Peijs en Thierry Baudet

Een verkeerd imago dus. Een omslag naar output-legitimiteit, dat is wat donderdag 22 mei de opkomst aanzienlijk vergroot zou hebben volgens de gasten van het Zeeuwse Europahuis op 9 mei. We gaan het zien. Om te ervaren of uw (stem)actie ook werkelijk impact zal hebben hoeft u in elk geval niet lang te zoeken of ver te reizen: op de begane grond van de Zeeuwse Bibliotheek vindt u op de dag van de verkiezingen namelijk zoals altijd een stembureau.

Janette Zuydweg, Europe Direct Middelburg

Tags: Brussel, burgers, Europa, Europacafé, Europahuis, Herman Lelieveld, Karla Peijs, Parlementsverkiezingen, Rutger Bregman, Sophie In 't Veld, stemmen, Thierry Baudet, toekomst
Geplaatst in Algemeen | Laat uw reactie achter »

Allesbehalve saai!

19 mei 2014

Wanneer mijn echtgenoot en ik nieuwe mensen ontmoeten, en zij naar onze dagelijkse bezigheden vragen, vertel ik trots dat ik in de Zeeuwse Bibliotheek werk. Manlief meldt vervolgens dat hij werkzaam is op de Afdeling Psychiatrie van het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis.

Als ik geluk heb wordt er vervolgens nog op mijn mededeling gereageerd: ‘Dan lees je zeker wel veel?’ Daarna gaat echter alle aandacht naar de psychiatrie, want werken met psychiatrisch patiënten, dat is spannend, moeilijk, bij vlagen grappig, emotioneel belastend en weet ik wat nog meer. Dat al deze bijvoeglijke naamwoorden ook van toepassing kunnen zijn op het werken in een bibliotheek, daar denkt een buitenstaander niet aan.

Stoffig imago
Aan de bibliotheek en aan het beroep van bibliothecaris kleeft helaas (nog steeds) een stoffig imago. Het beeld van de saaie bibliothecaris wordt bevestigd door o.a. films, boeken en reclamefilmpjes. Als je een kijkje zou nemen in mijn agenda (zie foto), het rapport over de Bibliotheek van de toekomst leest, of onze website en de bijdragen van mijn collega’s op dit weblog bekijkt, moet je wel concluderen dat saaie mensen (als die al bestaan) dit werk niet kunnen doen.

Allesbehalve saai
De tijd waarin bibliothecaresses met een knotje en een strenge bril vooral de stilte bewaakten in de bibliotheek en bibliothecarissen toezicht hielden in de studiezaal ligt ver achter ons. We zitten niet meer achter onze bureaus, maar zoeken onze klanten op, binnen en buiten ons gebouw, en via sociale media als Twitter, Facebook en Instagram.

We proberen je zo goed mogelijk van dienst te zijn. Wil je een ouderavond over mediawijsheid op jouw school? Wij komen graag. Heb je De kraamhulp van Esther Verhoef gelezen en zoek je een soortgelijk boek? Wij helpen je met plezier! Heb je een treinkaartje gekocht bij de Hema en weet je niet hoe je dat moet printen? Kom naar de bibliotheek, wij zijn je graag van dienst! Heb je een andere vraag? Stel hem gerust!

Ik ben er trots op dat ik in de bibliotheek werk. Bibliothecaris zijn is allesbehalve saai, het is – ik citeer collega Jeanine Deckers (vorig jaar genomineerd voor de titel van Beste Bibliothecaris van het Jaar)- een prachtig vak.

Henk Kosters, sectie Jeugd en Jongeren

Tags: beroep, bibliothecaris, bibliotheek, dienstverlening, Imago, toekomst
Geplaatst in Algemeen, Collecties | Laat uw reactie achter »

Europahuis muzikaal

6 mei 2014

Ode an die Freude

Op vrijdag 9 mei 2014 staat de Zeeuwse Bibliotheek in het teken van Europa met o.a. de lezing van Rutger Bregman De noodzaak van een utopie en een debat over de toekomst van Europa met Rutger Bregman, Thierry Baudet, Sophie in ‘t Veld en Karla Peijs.

Ook in het Leescafé, voor deze dag omgedoopt tot Europacafé, vinden activiteiten plaats en is het menu aangepast. Mij is verzocht om hierbij passende muziek te zoeken uit onze brede collectie cd’s.

Wat is Europese muziek? In het groot gedacht, heeft eigenlijk alle muziek die we dagelijks horen- van klassiek tot pop tot jazz- Europese roots. De grote diversiteit aan culturen brengt een evenzo grote variatie aan muziek voort, teveel om in één enkele dag te laten horen. Daarom heb ik gezocht naar muziek die wellicht minder bekend is, maar een op de één of andere manier toch een connectie heeft met Europa. Kent u bijvoorbeeld muziek uit de Elzas? Zo’n typisch gebied met een moeilijk verleden; afwisselend horend bij Frankrijk en Duitsland, twee landen die eeuwenlang een problematische verhouding met elkaar onderhielden. Tussen 12.00 uur en 14.00 uur hoort u o.a. Au Gré des Vents met hun cd Soll Lawa, muziek uit dit gebied.

De muziekdag in het Leescafé is globaal ingedeeld in een zestal blokken met een accent. Hieronder staat welke muziek u gedurende de dag kunt verwachten.

10.00 – 12.00 uur Klassieke muziek

met o.a. Holland Baroque Society, pas nog gehoord op het Koningsconcert. De cd die gedraaid wordt brengt Telemann met een Oost-Europese twist door violist Milos Valent.

12.00 – 14.00 uur Europese volksmuziek

met de hierboven genoemde muziek uit de Elzas, naast voorbeelden uit veel verschillende andere landen. Met een accentje op West- en Midden Europa, en Scandinavië.

14.00 – 16.00 uur Wereld, Pop & Jazz

Een crossover: volksmuziek met de Ierse Chieftains en hun pop-gasten Sting, Mick Jagger, Mark Knopfler en anderen. Daarna Nederlands, nog grotendeels onontdekt talent Mink Quispel met de groep Hummingville. Ik had de eer op trompet en flugelhorn een bijdrage te leveren aan deze cd.

Als er nog tijd over is, ook aandacht voor Kapok, een jong jazz trio rond hoornist Morris Kliphuis, bekend van The Kyteman Orchestra.

16.00 – 18.00 uur Europese volksmuziek rond de Middellandse Zee

Internationale liedjes voor kinderen gevolgd door warmbloedige muziek uit de landen rond de Middellandse zee. En een vleugje fado.

18.00 – 19.30 uur Happy hour

Rond etenstijd een beetje kalmer aan met muziek van Toots Thielemans, onlangs 90 geworden en nu pas gestopt met live-optredens. The man. Minimal music van Einaudi, en Nederlandstalige liedjes van Eefje de Visser’s debuutcd De Koek. Als er nog tijd is, vormt de muziek van Lionel Belmondo met klassieke thema’s in een jazz-jasje de overgang naar het laatste blok muziek.

19.30 – 21.00 uur Klassieke muziek

Bekende werken, Klara Top 75. Carl Orff: O Fortuna. Wat zal het lot Europa brengen, gaat de samenwerking verder, wordt de visie van de politiek begrepen en gedragen door de kiezers, of gaat het allemaal te snel?

Daarna een verzamelcd uit de serie “Iedereen klassiek”- cd 3 Water. EMI bracht in 2011 een viertal cd’s uit met elk een van de elementen Aarde, Lucht, Water, Vuur. De cd Water heb ik gekozen wegens de link met Nederland, Zeeland, waterland. Muziek van Horner, Monza, Smetana en vele anderen.

En mocht u nu gezellig blijven na het debat, dan hoort u trompettist/zanger Chet Baker, geen Europeaan, maar een Amerikaan die zijn grootste successen in Europa vierde en helaas in Amsterdam overleed. Ook jazz heeft zijn roots in Europa. Maar daarover een andere keer meer.

Els van de Wijdeven-Millenaar, Muziekafdeling

Externe bron: www.europa.eu

Foto: eigen foto- en bewerking

Tags: 9mei, Europa, Europacafé, Europadag, Europesemuziek, Muziek, OdeandieFreude
Geplaatst in Algemeen, Collecties | Laat uw reactie achter »

Kunstbende: Zeeland barst van jong talent

23 april 2014

kunstbendezeelandlogo

Wil je jureren voor de Zeeuwse voorronde van Kunstbende Zeeland ? Een paar weken geleden werd ik met deze leuke uitnodiging benaderd door Leontien Poppe van SCOOP; Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling. Of ik er wat voor voelde om namens de Zeeuwse Bibliotheek en als webredacteur van www.literatuurinzeeland.nl , plaats te nemen in de jury voor de categorie Taal van Kunstbende. Leontien werkt tegenwoordig in hetzelfde gebouw als ik. De Zeeuwse Bibliotheek en SCOOP zijn immers hard op weg om samen te fuseren naar één organisatie.

Talent

De landelijke organisatie Kunstbende is een jongerenorganisatie voor talentontwikkeling. De kern van de organisatie – de landelijke wedstrijd – wordt in 2014 voor de 24ste keer georganiseerd. Ik las ergens dat er veel artiesten uit de kweekvijver van Kunstbende voortkomen, onder andere Trijntje Oosterhuis, Claudia de Breij, en Abdelkader Benali zetten de eerste schreden in hun vak op het podium van Kunstbende.

Ontdekking

Jongeren willen ontdekken en ontdekt worden. Ze willen weten hoe het is om op een podium te staan voor publiek, hoe een zelfgemaakte film er op een groot scherm uitziet en hoe hun verhaal klinkt als het voorgelezen wordt. Dit betekent dat er ruimschoots tijd en plaats beschikbaar is voor Muziek en Dans, maar ook voor andere disciplines. Kunstbende wil vormen van cultuur die minder mainstream zijn door meer jongeren laten beoefenen. Naast Taal zijn er ook nog de categorieën Expo, DJ en Fashion, Theater & Performance en Film & Animatie, heel gevarieerd dus.

Zeeuwse voorronde

De Zeeuwse voorronde vond dit jaar op zondag 13 april plaats in theater de Mythe in Goes. Het thema van 2014 is ‘wordt vervolgd’. De organisatie van het evenement was in handen van SCOOP-medewerkster Leontien, die daar inmiddels al flink ervaring mee heeft opgebouwd, zodat de dag van de regionale voorronde soepel verliep.

kunstbende jury

De jury voor de categorie Taal: vlnr Anya, Susan en Sandra

Alle juryleden van de acht categorieën werden ontvangen in een apart zaaltje van de Mythe, ook het juryoverleg vond daar plaats. Het gebouw van de Mythe bruiste al van activiteit en de prominent aanwezige deelnemers (zo’n 150 jongeren tussen de 13 en 18 jaar plus hun achterban!) aan de wedstrijd. Ik ontmoette er ook mijn medejuryleden: Dichter Sandra Burgers en Susan van der Beek, eigenaar en redacteur van de website www.dichterbij-teksten-en-meer.nl.

Taal

Na de feestelijke dansopening in de grote zaal van de Mythe, begon het uiteindelijke programma, verspreid over drie verschillende podia. Wij waren er voor Taal en waren natuurlijk erg benieuwd hoe de gedichten en verhalen die we van te voren al kregen toegestuurd en hadden gelezen, uiteindelijk op het podium zouden worden voorgedragen. In de beoordeling gaat het niet alleen om de kwaliteit van de ingezonden tekst – wel erg belangrijk natuurlijk -, maar ook over de performance. Hoe wordt de tekst voorgelezen? Wordt er rustig en duidelijk gearticuleerd? Is er emotie in de tekst gelegd? Hoe staat de voorlezer erbij? Rustig en ontspannen, of juist heel zenuwachtig en druk? Sluit de voordracht goed aan op de inhoud van de tekst?

Sterrennacht

We waren blij verrast om te kunnen constateren dat de negen inzendingen enthousiast en kundig voor het voetlicht werden gebracht, al waren er natuurlijk wel verschillen. Het was ook fijn om te merken dat we, als driekoppige jury, in onze beoordeling op dezelfde golflengte zaten. Het maakte in ieder geval dat er geen eindeloze discussies nodig waren om tot een gelijkluidend oordeel te komen. Eenheid van taal en voordracht, daar waren we naar op zoek. Er was er één die er wat ons betreft heel duidelijk uitsprong. Eden van der Moere schreef het ontroerende verhaal Sterrennacht, over het afscheid en loslaten van een dierbare, zieke vriend/geliefde. Zij schreef dit in een persoonlijke, beeldende en poëtische stijl en bracht het verhaal al even persoonlijk en ontroerend voor het voetlicht, duidelijk makend dat er een hoopvol einde bestaat dat troost kan bieden. In de zaal kon je een speld horen vallen, zo stil was het. De jury was eensgezind in het oordeel, Edens verhaal sprong er kwalitatief op alle fronten uit als het beste. Zelfs haar blauwe kleding en de ingetogen manier waarop ze op het podium stond, met een opengeslagen boek in haar handen, pasten bij elkaar. Dat Eden al schrijf- en podiumervaring heeft, bleek pas later. Zij won ook voor Taal in 2013.

Alleen?

De keuze voor de tweede prijswinnaar, viel op Linda Meester met het verhaal Alleen? We denken dat Linda een uitstekende schrijfster van thrillerachtige verhalen of een complete thriller zou kunnen worden. Het verhaal zou zelfs een aanzet voor een filmscenario kunnen zijn.

Linda weet de spanning van het verhaal heel mooi op te bouwen en dit goed over te brengen op het podium, o.a. door het voordragen met verschillende stemmen en vlugger te spreken als de verwarde hoofdpersoon aan het woord is. Iedereen in het publiek was benieuwd hoe het verhaal zou ‘worden vervolgd’. Linda slaagt er heel knap in om het thema te verwerken op nog twee manieren: vervolgt de politie de ik-figuur in dit verhaal? Wat is er met de tijd aan de hand en waarom is het zo belangrijk waar de klok is?

Keep on dreaming

Nadine Alewijn kwam met Keep on dreaming op een verdiende derde plaats. In haar voordracht maakte ze veel contact met het publiek, ze droeg zelfs voor uit haar hoofd. Haar rustige en vlotte uitstraling kwam terug in haar stijl van spreken. Nadine schreef een e-mail van de Nadine van 17 jaar, aan de Nadine van 28. De wensvervullende dromen van de zeventienjarige zijn heel herkenbaar en met humor neergezet. Er is ook duidelijke samenhang in het toekomstbeeld en de realiteit. Nadine schrijft origineel en dicht bij zichzelf. Zij zou een uitstekende blogster kunnen zijn.

KunstbendeZeelandwinnaarsTaal

Winnaars categorie Taal (Foto: Dennis Wisse voor Kunstbende Zeeland)

Prijzen

Uiteraard werden de drie prijswinnaars per categorie aan het eind van de middag gelauwerd in de grote zaal. Zij ontvingen de felbegeerde Spotlight Kunstbendetrofee, respectievelijk €100, €75 en €50 en een goodiebag met vrijkaartjes, boeken, waardebonnen, workshops en cursussen.
Eerste prijswinnares in de categorie Taal Eden van der Moere, heeft natuurlijk een finaleplaats en mag naar de Melkweg in Amsterdam voor de landelijke finale op 3 mei, evenals alle andere eerste prijswinnaars. Ik ben heel benieuwd hoe ze het er vanaf gaan brengen en duim al stiekem voor de hele Zeeuwse delegatie! Kaarten zijn nu al te koop op www.kunstbende.nl . Wees er op tijd bij als je de Zeeuwen wilt gaan aanmoedigen, want op=op.

Zeeland barst van het talent

Als juryleden Taal vonden we het wel jammer dat we niet in de gelegenheid waren om alle andere categorieën ook goed te bekijken, maar we hadden tenslotte zelf een belangrijke taak om te vervullen, dat vergde veel tijd. Het lukt wel om even aanwezig te zijn bij Dans en Fashion en we bekeken ook de originele inzendingen van de categorie Expo. Natuurlijk waren er voor de andere onderdelen ook geweldige deelnemers, dat bleek wel bij de algemene prijsuitreiking.

De belangrijkste indruk van deze zondagmiddag was voor mij toch dat Zeeland barst van creatief, jong talent op allerlei gebied. Geweldig dat de Kunstbende dit talent ontdekt en stimuleert en dat ik er een middag bij mocht zijn!

Anya Marinissen, webredacteur www.literatuurinzeeland.nl

Romanteam Zeeuwse Bibliotheek

Tags: creatief, Kunstbende, Taal, talent, Zeeland
Geplaatst in Geen categorie | Laat uw reactie achter »

Tuinieren en de eigen moestuin

17 april 2014

Dit voorjaar nodigt uit om een start te maken met een eigen moestuin. Dat kan al op hele kleine schaal in een pot in de vensterbank, op het terras of op het balkon. Begin dan bijvoorbeeld met kruiden. Peterselie, bieslook en selderij, zelfs rucola kun je in een pot kweken en daarna oogsten en gebruiken in de keuken.

Voor mensen met iets meer ambitie en een vierkante meter over in de tuin of op het balkon is er sinds enige tijd de “vierkante meter tuin” met een vakverdeling en allerlei tips. Te koop in tuincentra en bouwmarkten. Ook op internet staat hoe je zelf een vierkante meter moestuin aanlegt.

metertuin

In de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg is in april een boekentafel ingericht over tuinieren. Zoeken op het woord moestuin levert honderden boeken op in de catalogus van de Zeeuwse bibliotheken.

aardbeien

Een greep uit de titels

Het levert boeken op voor kinderen, zoals “ Anna en haar groentetuintje”, boeken voor de biologische moestuin, bijvoorbeeld “Basishandboek voor de biologische moestuin”, en boeken over alle mogelijke groenten en fruit. Ook bijvoorbeeld over mijn favoriete vrucht “Gezond uit de moestuin: aardbeien”.

Voor iedereen die geen ruimte in huis of tuin heeft, maar wel zin heeft om een moestuin te starten, zijn er allerlei volkstuinverenigingen.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Volgens Omroep Zeeland is de belangstelling voor volkstuintjes enorm toegenomen. Kweeklust in Middelburg, de grootste volkstuinvereniging van Nederland, meldt voor het eerst in jaren in januari 2014 weer een wachtlijst te hebben.

Adriënne Withagen

Geplaatst in Geen categorie | Laat uw reactie achter »

De VoorleesExpress dendert door

7 april 2014

Bibliotheek Vlissingen is in oktober 2013 gestart met het project VoorleesExpress Walcheren. Eind 2013 heeft de Zeeuwse Bibliotheek zich bij dit project aangesloten. U las een groot artikel in de PZC, de Vlissingse Bode en ook via het weblog van Bibliotheek Vlissingen houden we u op de hoogte. We zijn bijna bij het einde van de eerste voorleesronde. Projectleider Njonkie Pattinama kijkt terug op het project tot nu toe en blikt vooruit:

Njonkie: “We zijn gestart met 20 gezinnen en 20 voorlezers. In de loop van het traject zijn er 4 gezinnen en 4 voorlezers gestopt. Niet omdat ze het niet naar hun zin hadden, of niet leuk vonden. Dat kwam meer door een gebrek aan tijd.

Welke dingen hebben we meegemaakt de afgelopen tijd? We merkten dat het voorlezen bij gezinnen veel geduld vereist van de voorlezers. Over het algemeen bleek dat de acceptatie en gewenning van het kind aan de voorlezer (en omgekeerd; van de voorlezer aan een gezin uit een andere cultuur) geen vanzelfsprekende zaak is!

Andere culturen
Zo word je als voorlezer geconfronteerd met andere vormen van gastvrijheid:

Zoals de zoete inval van verschillende familieleden. Die familieleden bleken uiteindelijk stiekem nieuwsgierig te zijn naar wat die voorlezer nu bij hun familielid aan het doen was. Voorlezen dus.
Bij andere culturen krijg je bij elke voorleessessie thee met allerlei zoetigheden aangeboden. Lastig voor de lijn!
Of het voorleeskind dat ronduit tegen de voorlezer zegt dat zij maar naar huis moet gaan, omdat hij geen zin had in het voorleesuurtje.

Soms veroorzaakt communicatie problemen: voorlezers kwamen wel eens voor een gesloten deur te staan. Of tijdens de voorleessessie ging de vader even weg, maar sloot wel alle deuren en bleef dan langer weg dan het afgesproken voorleesuurtje. Afspraaktijden worden soms heel flexibel gehanteerd.

Vooruitgang
Dit soort dingen kwamen vooral voor aan het begin van het project. De voorlezers sturen mij dan mailtjes met de vraag hoe zij hiermee om moeten gaan of hoe zij dit het beste konden aanpakken. Meestal was mijn advies: geduld en volhouden. En gelukkig wierp dit ook inderdaad zijn vruchten af! Na 5 tot 8 voorleessessies was de situatie van acceptatie en gewenning van beide kanten stukken verbeterd. Met hartverwarmende toenadering en omgang van het voorleeskind met de voorleesjuf, maar ook de acceptatie door het gezin.

Ervaringen
Een school in De Combinatie schrijft het volgende over het project VoorleesExpress Walcheren: “Wij merken dat onze leerlingen het erg leuk vinden. Ouders en oudere broers en zussen luisteren ook vaak mee, waardoor ook zij weer nieuwe woordjes leren. Helena uit groep 2 is dol op haar juf Kim, die iedere week komt voorlezen. Elif en haar moeder zijn ook te spreken over het project. De juf is heel goed en legt moeilijke dingen uit of stelt vragen na afloop van het verhaal.

Herman-en-Edmilson
Herman (groep 8) en zijn broertje Edmilson hebben ook veel plezier beleefd aan de VoorleesExpress. Juf Simone nam soms leuke boeken mee voor Herman over voetbal of informatieve boekjes. Sommige leerkrachten merken vooruitgang. De luisterhouding van een aantal leerlingen, die meedoen aan het project, is sterk verbeterd en de kinderen zijn meer betrokken bij het voorlezen. De woordenschat is iets groter en er is meer taalbegrip.” Dit soort berichten zijn enorm stimulerend, daar doen we het voor!

Toekomst
Er moet nog 5 à 6 keer worden voorgelezen bij de 16 gezinnen in Vlissingen en dan sluiten we de eerste voorleesronde af. Maar we zijn nu al keihard bezig met de volgende voorleesrondes. Voor de 2e, 3e en 4e rondes hebben wij gesprekken gevoerd met studenten van University College Roosevelt in Middelburg en de Zeeuwse Bibliotheek om de methode VoorleesExpress ook te introduceren in Middelburg.
Ondertussen is de tweede ronde al van start gegaan, met een training interactief voorlezen op 11 maart met de medewerking van pedagogiek docent Paulien Honkoop, die een presentatie hield over o.a. omgaan met bijzondere situaties en omgaan met vreemde culturen.

Nieuwe voorlezers en voorleesgezinnen gezocht
Begin maart zijn we gestart met drie families in Middelburg en vier nieuwe families in Vlissingen. Maar we gaan zeker niet relaxed achterover leunen, we treffen nu al voorbereidingen voor de start van de nieuwe ronde begin september 2014 . We zijn op zoek naar nieuwe voorlezers en voorleesgezinnen in Middelburg en Vlissingen voor deze ronde.
We gaan er weer vol tegenaan!

Heeft u vragen over de VoorleesExpress of wilt u zich aanmelden? Mail naar mij, npa@spui.nl of bel 0118 422100 / 06-55737571.

*Dit artikel is op 27 maart 2014 gepubliceerd op BiebBlog VLISSINGEN.

Tags: Educatie, Laaggeletterdheid, Leesbevordering, VoorleesExpress, voorlezen
Geplaatst in Algemeen, Uncategorized | Laat uw reactie achter »

Passiemuziek

31 maart 2014

Binnenkort breken de Paasdagen weer aan en 2 weken voor Pasen begint de Passietijd. Deze tijd wordt gekenmerkt door het aantal Passionen dat uitgevoerd zal worden, zoals de beroemde Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach.

De muziekafdeling van de Zeeuwse Bibliotheek heeft hierop ingespeeld door de boekentafel Muziek in te richten met boeken, bladmuziek, cd’s en dvd’s die betrekking hebben op de Passietijd.

Wat is een Passie

Een Passie is een verhaal, een toneelstuk, een muziekstuk of een beeldend kunstwerk dat het lijden van Jezus Christus als uitgangspunt heeft.

SMP-Harnoncourt-R4-4aWarner-3CD

De muzikale passie of passiemuziek heeft in de loop der eeuwen een grote ontwikkeling doorgemaakt. Oorspronkelijk werd de muziek eenstemmig gezongen. Rond de 10^e eeuw werden de rollen van Christus, de verteller, het volk en anderen verdeeld over verschillende zangers en groepen zangers. Dit wordt koraalpassie of responsori genoemd. De gezongen tekst komt letterlijk overeen met één van de Evangelies.

Rond 1500 kwam de polyfone muziek. De passiemuziek werd hierop aangepast. Er kwamen harmonieën en meerstemmigheid bij, wat resulteerde in de motetpassie.

Later in de 17^e en 18^e eeuw schreven componisten als Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel en Georg Philipp Telemann in de vorm van een oratoriumpassie. In een oratorische passie wordt de letterlijke evangelietekst afgewisseld met teksten die het evangelieverhaal beschouwen.

Een volgende stap was de zgn. Brockes-Passie, een passie op teksten van de Hamburgse magistraat Brockes, waarbij de bijbelteksten herdicht zijn. Van de vele oratoria zijn Bachs Matthäus-Passion en Johannes-Passion de bekendste en meest gespeelde.

Selectie

De verschillende passievormen zoals hierboven geschetst zijn aanwezig in de Zeeuwse Bibliotheek en een selectie hieruit bevindt zich op de boekentafel bij binnenkomst.

0760623098326

Op een aantal werken zal ik wat nader ingaan:

Wat natuurlijk niet mag ontbreken zijn diverse uitvoeringen en uitgaven van de Matthäus-Passion en Johannes-Passion van Johann Sebastian Bach. De Matthäus-Passion vertelt het lijdens- en sterfverhaal van Jezus volgens het Evangelie volgens Matthäus. De Johannes-Passion is een oratorium met als onderwerp het lijden en sterven van Jezus volgens het Evangelie volgens Johannes. Voor de Matthäus-Passion zijn 2 orkesten en 2 koren nodig. Bij de Johannes-Passion volstaat een klein orkest en koor. Het zijn allebei prachtige werken en zeker de moeite waard om deze muziek te beluisteren of naar een uitvoering hiervan te gaan.

Wat verder interessant is zijn de uitgaven en uitvoeringen van de Matthäus-Passion van Heinrich Schütz. Hij schreef de Matthäus in 1666. Daarna werd het werk 200 jaar niet uitgevoerd. Pas in 1929 werd het werk weer gezongen op het tweede Heinrich Schütz Festival in Celle. De bezetting van dit werk is louter vocaal, dit in tegenstelling tot de passiewerken van Johann Sebastian Bach.

Voor wie meer van de hedendaagse muziek houdt is het wellicht een aanrader om de Lukas-Passion van Krzysztof Penderecki te beluisteren. Deze passie gaat over het lijden en sterven van Jezus Christus volgens Lucas. Het is een oratorium in het Latijn en de premiere vond plaats op 30 maart 1966. Dit werk werd ondanks de avant-garde klanken meteen een succes vanwege de expressiviteit. Het wordt beschouwd als een zeer belangrijk werk van de hedendaagse muziek.

MP2

Kortom er is teveel om het allemaal te benoemen. Zoals ik al eerder heb vermeld zijn deze werken in diverse uitgaven en uitvoeringen te leen in de Zeeuwse Bibliotheek. Een selectie uit de passiemuziek ligt tot en met 19 april 2014 op de boekentafel Muziek. Daarnaast is er op de begane grond een zeer uitgebreide muziekcollectie waar u altijd van harte welkom bent!

Nog even een tip : binnenkort is te leen in de Zeeuwse Bibliotheek The Gospel according to the other Mary. Hierin wordt Jezus’ lijdensverhaal verteld door de ogen van Maria Magdalena.

Met dit werk bewijst Adams eens te meer dat het grootste verhaal van lijden en compassie uit de Westerse geschiedenis nog niets aan relevantie verloren heeft.

Rea Bensch, Domeinspecialist muziek

Tags: bach, lijden, Matthaus Passion, Muziek, Pasen, passie
Geplaatst in Algemeen, Collecties | Laat uw reactie achter »

Zielepieten gerestaureerd

24 maart 2014

Door gelukkige omstandigheden zijn er begin dit jaar weer een paar oude boeken uit onze collectie oud bezit gerestaureerd. Dankzij gulle gevers konden wij drie exemplaren naar het atelier van Marijn de Valk in Nieuw- en Sint Joosland brengen. Verleden week zijn ze weer keurig en netjes teruggekomen. Vergeleken met het grote aantal boeken dat in de oorlog hevig beschadigd geraakt is, lijkt het maar weinig. Toch voel ik meer voor “Alle beetjes helpen” dan voor “een druppel op een gloeiende plaat”. Want wat nu hersteld is, kan er weer eeuwen tegenaan. Een conservator denkt niet alleen maar aan het verleden, maar denkt juist ook vooruit!

Toch maar even naar het verleden om te kijken hoe het zo gekomen is. Op 21 juni van het afgelopen jaar hield de Zeeuwse Bibliotheek een open dag. Collega Jeanine Naerebout kwam met het idee om de aandacht weer eens te vestigen op het kapotte oud bezit. We hebben toen een paar droevig uitziende exemplaren neergelegd, met daarbij een vermelding van het bedrag dat nodig zou zijn om ze te laten restaureren. Wij kozen bewust voor wat kleinere exemplaren, omdat de kosten voor het herstel van grote boeken willekeurige bezoekers van de open dag wellicht zou afschrikken.

Een jaar of tien geleden hadden wij een grote actie ‘Adopteer een boek’. In beginsel bestaat die mogelijkheid nog steeds, alleen hebben we er al jaren geen bekendheid meer aan gegeven. Onze indruk is, dat het daarin geïnteresseerde publiek destijds al bereikt is, en dat je niet snel meer mensen kunt aansporen tot het betalen van flinke bedragen. Ook het tijdsgewricht speelt daarin een rol, in die zin dat er zowel bij bedrijven als bij particulieren minder geld in omloop is. Misschien hadden wij twintig jaar geleden nog wel een paar grote bedrijven in het Sloegebied kunnen benaderen voor sponsoring, maar die kans is nu helemaal verkeken.

Wij zochten nog naar een pakkende titel voor deze nieuwe actie, en de boekrestaurateur kwam op het idee van ‘Zielepieten’. Enigszins omstreden, dat geef ik toe, maar we hoopten dat het bezoekers van de open dag wel zou aanspreken. Tegelijkertijd hebben we een en ander op de website gezet.

De aanvankelijke respons was minimaal. We hebben de vitrines nog een paar weken laten staan. Toen kregen we bericht van een echtpaar uit Zuidhorn, provincie Groningen, dat ze graag een zielepiet wilden laten restaureren. Zij bleken lid te zijn van de Stichting Vrienden van de Zeeuwse Bibliotheek. Sterker nog, enkele maanden later hielden zij hun huwelijksjubileum, en verzochten de gasten als cadeau om bij te dragen aan de restauratie van een boek uit de Zeeuwse Bibliotheek. In diezelfde periode benaderde de Christelijke Scholengemeenschap Walcheren (CSW) mij met de vraag of ze een boek konden laten restaureren. Ze wilden wel graag dat het inhoudelijk een band met het onderwijs had.

zielepiet2

Vóór de restauratie

Alle drie de boeken lagen uit elkaar: de originele 17^e of 18^e-eeuwse band losgescheurd, losliggende pagina’s. Hier noem ik u enkele conserverende handelingen die het atelier verricht heeft: “droogreinigen van de band en het boekblok met een smoke-sponge, zachte kwast en museumstofzuiger; overlijmen van de rug met stijfsel en Tyvec (soft structure); weer vastzetten van de losse bindingen volgens de ‘methode Middleton’ met behulp van een strook aerolinnen”. Ook als u deze termen niet kent, moet u wel onder de indruk raken van het hoogstaande ambachtelijke handwerk dat Marijn de Valk en haar collega’s verrichten.

Zielepiet 2

Na de restauratie

De welwillende gevers ontvangen een certificaat, waarin de Zeeuwse Bibliotheek hen haar dank betuigt voor de financiële steun aan de Stichting Vrienden. Het geschonken bedrag is overigens aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Tevens komt er een inlegvel in het boek zelf, waarop de namen van de sponsoren vermeld worden.

De actie ‘Zielepieten’ loopt door en is te vinden op de website. Wij hebben al wat losse giften ontvangen, zowel van particulieren als van het nieuwe Veilinghuis Korendijk (dependance van het Zeeuws Veilinghuis). Deze worden gebruikt als startkapitaal om het volgende geïllustreerde boek te laten restaureren: “Beschrivinge van out Bataviën met de antiquiteyten vandien / Petrus Sciverius, 1636”. We hopen natuurlijk dat er een gestage stroom van boekrestauratie op gang komt, teneinde het in Zeeland aanwezige erfgoed te bewaren voor de toekomst.